ماهیت سواد اطلاعاتی و انواع سواد در عصر اطلاعات

فناوری اطلاعات مفهوم سواد را تغییر داده است. در پنج سال گذشته بیش از چهار هزار مقاله مربوط به سواد و فناوری‌های رقومی منتشرشده است (جستجو در پایگاه اسکوپوس، تاریخ جستجو: 5 مرداد 96)، به‌طوری‌که هر یک از مقالات به مفاهیم خاصی از سواد و ابعاد آن پرداخته‌اند. در برخی مقالات به انواع مختلف سواد شامل طیفی از سواد رایانه‌ای، سواد اطلاعاتی و سواد دیجیتالی[2] تا سواد چندرسانه‌ای، چندسوادی، فراسواد، سواد چندحالتی، سواد چندفرهنگی، سواد چندزبانی و سواد انتقادی[3] اشاره‌ کرده‌اند. به‌نظر می‌رسد که این فهرست نام‌گذاری پدیده سواد تمامی نداشته باشد. از سوی دیگر مفاهیم سواد و انواع سواد نیز به‌طور روزافزونی در حال پیچیده شدن است و هر مفهوم در بافت خاص خود توسعه‌یافته است. بی‌شک سوادهای بی‌شمار و مختلفی در آینده در حال ظهور است که برای همه ما پیچیده و گیج‌کننده خواهد بود.

درگذشته تلاش‌های بسیاری برای طبقه‌­بندی سواد از جنبه‌های مختلف صورت گرفته است (برای مثال مک کلور، 1994؛ اسپیتزر و همکاران، 1998؛ بادن، 2001؛ ساولینن، 2002؛ لانسدل و مک کوری، 2004؛ ادیسون و مایرز، 2013)[4]؛ اما بسیاری از این طبقه‌بندی‌ها، به‌استثنای چارچوب ایجادشده از سوی ادیسون و مایرز (2013) از سواد اطلاعاتی، هم‌اکنون منسوخ‌ شده‌اند. تقریباً غیرممکن است که نظامی از طبقه‌بندی کامل و جامعی از انواع سواد به دلیل ماهیت پویای آن ایجاد کنیم. سوادهای نوظهور تبدیل به جدید، سوادهای جدید تبدیل به قدیمی و سوادهای قدیمی نیز با ویژگی‌ها و مناسبت‌های جدید به‌طور پیوسته افزایش می‌یابند، به‌طوری‌که مجموعه‌های جدید سواد می‌توانند گفتمان جدیدی را برای درک ماهیت آشوبگرش باز کند.

 به نظر می‌رسد با پیچیده­‌تر شدن جهان و تغییرات مداوم آن، نیاز به آگاهی دقیق از ماهیت سواد و طبقه‌بندی آن‌ که دربرگیرنده تمامی این تغییرات باشد و دیدگاه جامع‌تری به این مقوله دهد ضروری است. هدف کلی این مقاله بحث در مورد سه دسته جدید از سواد شامل سوادهای نوزاد، سوادهای تغییر شکل یافته و سوادهای فرامردمی است. در ادامه به تعریف سواد اطلاعاتی، بافت و مفهوم سوادهای جدید و انواع سوادها در عصر اطلاعات خواهیم پرداخت.

برای مطالعه متن کامل مقاله به آدرس زیر مراجعه کنید:

http://www.shenasehmag.ir/index.php/blog/2017-08-26-14-05-26/220-2017-09-08-22-28-03