حتما شما نمی‌خواهید از آن دست افرادی باشید که دوست ندارند؛ زمانی‌که در جلسه دفاع یا سخنرانی در کنفرانس، نتیجه زحمت‌های خود را ارائه می‌دهید، مخاطبان خسته شوند، چرت بزنند و چیزی از ارائه شما نفهمند. ایده، قویترین ابزار تغییر جهان است، ولی باید ایده را منتقل کرد و بقبولانید.  رشد اوباما هم به خاطر سخنرانی 2004 بود. شروع قدرتمندانه و تاثیرگذار و زبان بدن.

---

چه کار کنیم، ارائه و سخنرانی متقاعدکننده، تکان‌دهنده و اثرگذار داشته باشیم؟ مراحل کار برای ارائه مؤثر شامل طرح ریزی، اسلاید و ارائه است. برایان تریسی استاد سخنوری است. می‌گوید هدف از سخنرانی رخ دادن اتفاق است که بدون سخنرانی رخ نمی‌داد.

---

رسالت ارائه موثر چیست؟

• مخاطب را علاقمند کند.
• به مخاطب آموزش بدهد.
• مکمل مقاله یا پایان نامه باشد.
• به نحو مثبتی در خاطر افراد باقی بماند.

ملزومات یک ارائه موثر چیست؟

• پیش از برنامه‌ریزی برای یک سخنرانی، درباره هدف آن بیندیشید.
• به مخاطب و به موضوع توجه کنید.
• گمان نکنید که شنوندگان همگی خبره هستند.
• هرگز شنوندگان را دست کم نگیرید.
• زمان تخصیص یافته به خود را درنظر بگیرید.
• اتاق یا محل سخنرانی چقدر بزرگ است؟
  

  ---

یک ارائه خوب باید…

• آموزش می‌دهد، اطلاع رسانی می‌کند، سرگرم می‌کند.
• تاثیر مثبت می‌گذارد.
• اعتبار شما را افزایش می‌دهد یا تثبیت می‌کند.
• به یادماندنی است.

 یک ارائه ضعیف…

• به انتقال دانش از سخنران به مخاطبان آسیب می‌رساند.
• تاثیر منفی می‌گذارد.
• می‌تواند به اعتبار شما لطمه بزند.
• فراموش شدنی است…یا نه…به یادماندنی است.

برایان تریسی می‌گوید: نود درصد از موفقیت در سخنرانی متاثر از این است که چگونه آماده می‌شوید؟ هر چه بیشتر برنامه‌ریزی کنید و آماده بشوید، زمانی‌که می‌خواهید سخنرانی کنید، اعتماد به نفس بیشتری خواهید داشت. خود تریسی می‌گوید که یکی از سخنرانی‌هایش را پنجاه بار تکرار کرده بود تا تسلط کافی داشته باشد. آماده‌سازی و شناخت مخاطب باعث می‌شود، ارائه بهتر و قوی‌تری داشته باشید.

---

آماده‌سازی چگونه است؟

1. مخاطب خود را بشناسید.

• مطالب باید برای مخاطب مناسب باشد.
• چقدر مخاطب درباره موضوع می‌داند.
• میزان مطالب پیش‌نیاز و میزان جزئیات مطالب را تعیین می‌کند.

از مخاطب خود چه می‌خواهید؟ افزودن به دانش او؟ متقاعد کردن اساتید برای گرفتن نمره؟ خنده؟ شغل؟ خرید محصول شما؟ تجدید بودجه تحقیق؟

2. به مطالب ارائه خود اشراف داشته باشید.

• ارائه خود را آن‌چنان خوب یاد بگیرید که نیازی به اسلایدها نداشته باشید.
• تسلط شما به موضوع باید آشکار باشد.
• اسلایدها باید شامل نکات سخنرانی باشد.
• تمرین کنید. تمرین کنید. تمرین کنید.
• چند اجرای آزمایشی ارائه دهید. (فیلم‌برداری و ضبط صدا).
• با صدای بلند برای خودتان یا برای چند تن از رفقای خود ارائه دهید.
• تکیه کلام‌ها را از کلام خود حذف کنید. مثل در واقع، مثلا…
• تمرین کمک می‌کند «چگونه بگویم، چه می‌خواهم بگویم؟»
• تمرین اطمینان‌خاطر ایجاد می‌کند.
• تمرین کمک می‌کند سروقت بمانید.

3. بازه زمانی خود را بدانید.

• مقدار مطالب متناسب با مقدار زمان تخصیص یافته باشد.
• قانون سرانگشتی: یک تا دو دقیقه به ازای هر اسلاید در نظر بگیرید.
• اسلایدهای رئوس‌مطالب خیلی سریع‌تر پیش می‌روند.
• توضیح شکل‌ها ممکن است بیشتر به طول بیانجامد.
  

  ---

قالب ارائه، زمینه اسلاید، رنگ قلم

اسلاید یک ابزار است نه همه چیز؛ شما قهرمان هستید. قالب و سازماندهی ارائه، تاثیر زیادی در جذب مخاطب و انتقال معنای مدنظر شما دارد.

قالب و سازماندهی ارائه

◄اسلاید عنوان

◄مقدمه و ایجاد انگیزه : وقتی اسلاید عنوان روی صفحه است؛ قبل از شروع، بهتر است سخن خود را با معرفی خود و بعد با بیان یک سوال، شعر، نقل قول مرتبطی آغاز کنید تا در مخاطبان ایجاد انگیزه و علاقه کنید.

◄رئوس مطالب (آنچه ارائه خواهد شد…)

◄بدنه (براساس رئوس مطالب)

◄نتیجه‌گیری

زمینه اسلاید

بهترین انتخاب بستگی به: اندازه اتاق، نورپردازی اتاق، طول ارائه

◄زمینه تیره با رنگ یکدست و رنگ قلم سفید یا زرد و مناسب برای اتاق های بزرگ و روشن

◄زمینه سفید یا روشن یا قلم تیره و مناسب برای اتاق های کوچک

طرح زمینه اسلاید

◄هر چه ساده تر؛ بهتر است.

◄از ابر، پیچ، صاعقه، حباب، گل و مانند اینها بپرهیزید.

◄روی محتوی ارائه تمرکز کنید، نه زمینه اسلاید.

◄زیاد از افکت‌های عجیب و غریب استفاده نکنید.

◄از تصاویر متحرک زیاد در اسلاید استفاده نکنید.

نمودارها و شکل‌ها

◄نمودارها را بیش از حد پیچیده نکنید.

◄از شکل های بسیار شلوغ استفاده نکنید.

◄اگر قرار است از جدول استفاده کنید، آن را ساده و خلاصه کنید.

◄اگر نمودار یا جدول اطلاعات خیلی زیادی داشته باشد، مخاطبان نمی توانند بخوانند.

---

بایدها

• مشتاق و علاقمند باشید.
• ارتباط چشمی با مخاطبان خود داشته باشید.
• با صدای بلند و واضح صحبت کنید.
• تیکه‌کلام‌ها را حذف کنید. مثل در واقع، چیز، …
• آراستگی ظاهری داشته باشید.
• گاه‌گاهی حرکت کنید.
• تنفس کنید، لبخند بزنید، آرامش داشته باشید.
• اگر مطلبی را نمی‌دانید بگویید «نمی‌دانم».
• پایانی به یادماندنی داشته باشید (مثلا: از عکس یا نقل‌قول، شعر و … استفاده کنید.)
• برای ایده‌گرفتن برای سخنرانی خود، در جلسات دفاع شرکت کنید یا سخنرانی افراد مشهور را ببینید.
• از عبارت‌های کوتاه استفاده کنید.
• در هر اسلاید حداکثر هفت سطر متن بنویسید.
• از تصویر، نمودار یا شکل استفاده کنید.
• اسلایدهای نهایی خود را به موقع آماده کنید.

نبایدها

• اسلایدها را روخوانی کنید.
• به سوی پرده یا صفحه نمایش رایانه خود صحبت کنید.
• به نقطه‌ای روی صفحه نمایش خود اشاره کنید.
• از بلندگو دور شوید.
• زیرلب سخن بگویید. (من من کنید).
• به جایگاه سخنرانی خود را محدود کنید.
• جواب‌هایی را برای پرهیز از «نمیدانم» از خود اختراع کنید.
• اشاره‌گر لیزری را بی‌هدف روی اسلاید به حرکت درآورید.
• یک پاراگراف کامل متن را روی اسلایدها قرار دهید.
• این وظیفه شماست نکات کلیدی ارائه خود را استخراج کنید و در قالب عبارت‌هایی نمایش دهید).
• پیش از ارائه خود با انجام تغییرات شتابزده در جلسه حاضر شوید. (تغییرات آخرین دقیقه می‌تواند مخرب باشد و نشان از نبود آمادگی و بی‌توجهی دارد).
  

  ---

روز ارائه

• اتاق محل ارائه را پیشاپیش بازدید کنید.
• اسلایدهای ارائه خود را روی فلش یا سی دی مطمئن نگهداری کنید.
• درباره میزان بلندی صدای صحبت خود تصمیم بگیرید.
• پیش از روز برگزاری،  نمایش اسلایدهای خود را در محل بازبینی کنید.

 

منبع: شیوه‌های ارائه موثر مطالب علمی و فنی. دکتر ترانه اقلیدس. پاورپوینت. پژوهشکده الکترونیک

مهارت‌های سخنرانی در جلسات دفاعیه پایان‌نامه‌ها. دکتر مریم صراف زاده. نشریه الکترونیکی شناسه.