سرقت علمی (plagiarism) از جمله تخلفات شایع مربوط به حوزه نگارش است و می‌توان آن را از مصادیق تقلب و فریبکاری در پژوهش به شمار آورد. سرقت علمی عبارتند از به کار بردن کلام مکتوب یا شفاهی دیگران بدون ذکر منبع است.

شکل های رایج سرقت علمی

• رونویسی کردن از روی کتاب و مقاله دیگران و ارائه آن به عنوان نوشته خود بدون ذکر منبع؛
• کپی کردن و بریدن و چسباندن بخش‌های از یک فایل کامپیوتری به هم و ارائه آن به عنوان کار خود؛
• استفاده از کلام دیگران و ارائه آن به عنوان اثر خود؛
• استفاده از فکر و نظر دیگران و عرضه آن به طوری که گویی فکر و نظر خود شما است؛
• نقل کلمه به کلمه از یک منبع بدون استفاده از علامت نقل قول مستقیم؛
• اتکای بیش از حد بر آثار دیگران: از آثار دیگران نقل قول‌های طولانی مکرر در نوشته خود نیاورید.

برای پرهیز از سرقت علمی چه باید کرد؟

ارجاع دادن به منابع را یاد بگیریم. شیوه‌های ارجاع فراوان است. شیوه‌نامه‌های مختلفی برای تهیه ارجاع برای انواع منابع اطلاعاتی وجود دارد.

• از شیوه‌نامه دانشگاه خود استفاده کنید (پایان‌نامه)؛
• از شیوه‌نامه مجله هدف (مقاله)؛
• می‌توانید با جستجوی ساده تحت عبارت جستجوی زیر به شیوه‌نامه‌ ارجاع‌نویسی دسترسی یابید. Citation style AND [APA or MLA or Chicago]

ارجاع در چه مواردی لازم است؟

به همه منابعی که از آنها استفاده کرده‌اید، ارجاع بدهید. برای هر کلمه، فکر یا اطلاعاتی که از هر منبعی گرفته‌اید باید ارجاع تهیه کنید.

• کتاب های و مجله های علمی
• روزنامه ها و مجله های عادی
• جزوه ها  یا بروشورها
• فیلم های سینمایی یا مستند، برنامه های تلویزیونی
• سایت های اینترنتی و سایر منابع رایانه ای
• نامه یا ایمیل افراد
• مصاحبه ها با اشخاص
• سخنرانی ها

ارجاع در این موارد لازم نیست؟

• وقتی مشاهدات و آزمایش‌های خود را نقل می‌کنید؛
• وقتی از تجربه‌های شخصی خود را نقل می‌کنید؛
• وقتی نظرات و افکار و نتیجه‌گیری خود را می‌نویسید؛
• وقتی تحلیل و ارزیابی خود را می‌نویسید؛
• وقتی در نوشته خود به واقعیت‌هایی اشاره می‌کنید که همه و اکثر مخاطبان آن را می‌دادنند.

چگونه مطالب دیگران را در نوشته خود وارد کنیم؟

علاوه بر دانستن قواعد ارجاع به منابع، باید روش صحیح ترکیب مطالب دیگران را در نوشته خود بدانیم. دو روش وجود دارد:

1) نقل‌قول مستقیم: بازنویسی دقیق کلام شفاهی یا کتبی دیگران نقل مستقیم است. وقتی می‌خواهیم عین کلام کسی را در نوشته بیان کنیم، باید آن را بین دو گیومه «» بیاوریم و بلافاصله منبع را ذکر کنید.

2) نقل‌قول غیرمستقیم و خلاصه کردن: هنگامی که اطلاعات و مطالب منبعی را با نوشته خود ترکیب می‌کنیم و آن را با کلام خودمان می‌نویسیم نقل‌قول غیرمستقیم کرده اید. به دنبال آن نیز باید به منبع اصلی ارجاع دهیم.

هنگام آوردن نقل‌قول مستقیم یا غیرمستقیم بهتر است ابتدا نام نویسنده را ذکر کنید. به این کار ارجاع پرقوت می‌گویند. مثلا می نویسیم «به گفته معین» و نقل‌قول مستقیم یا غیرمستقیم را به دنبال آن می‌آوریم.

معرفی سامانه های همانندجوی فارسی

معرفی سامانه های همانندجوی لاتین