متن زیر مربوط به پیوست دوم بیانیه ایفلا درباره کتابخانه‌ها و هوش مصنوعی ( IFLA Statement on Libraries and Artificial Intelligence) است. در این پیوست به سواد هوش مصنوعی پرداخته است. در این بیانیه به اهمیت آگاهی عمومی و ظرفیت‌سازی راجع به هوش مصنوعی در بین مردم جامعه و به درک تأثیرات اجتماعی بالقوه هوش مصنوعی، به ویژه در زمینه حقوق بشر تاکید شده است. سواد هوش مصنوعی را می‌توان به عنوان مجموعه‌ای از مهارت‌ها تعریف کرد که درک کامل هوش مصنوعی را از طریق سه محور مهم ممکن می‌کند: یادگیری در مورد هوش مصنوعی، یادگیری در مورد نحوه عملکرد هوش مصنوعی، و یادگیری مادام‌العمر با هوش مصنوعی (Long & Magerko, 2020؛ Miao et al., 2021).
ترجمه این پیوست توسط دکتر مریم اسدی انجام شده است.
پیوست دوم: سواد هوش مصنوعی
برای استفاده از ظرفیت هوش مصنوعی برای ارتقای توسعه فراگیر، مهم است که اطمینان حاصل شود که همه مهارت‌ها و شایستگی‌های لازم برای انتخاب معنادار در استفاده از هوش مصنوعی وجود دارد و از برنامه‌های هوش مصنوعی هم در قلمرو عمومی و هم در قلمرو خصوصی بهره‌مند میشوند (و آسیب نمی‌بینند).
به همین دلیل است که چندین چارچوب و اسناد سیاستی حکمرانی هوش مصنوعی – به ویژه آنهایی که بر اخلاق و حقوق بشر تمرکز دارند – به نیاز به آگاهی و ظرفیت‌سازی عمومی اشاره می‌کنند. برای مثال، بندهایی درباره آگاهی و سواد هوش مصنوعی در توصیه‌های شورای اروپایی درباره «رمزگشایی هوش مصنوعی: ده گام برای حفاظت از حقوق بشر» و در یک مجموعه استاندارد پیشنهاد شده توسط کارگروه گسترده اخلاق دانش علمی و فناوری (COMEST) کمیسیون جهانی یونسکو در زمینه اخلاق هوش مصنوعی گنجانده شده است.
همچنین اهمیت آگاهی عمومی در بیانیه وزرای نوآوری G7 تاکید شده است و توصیه شورای OECD درباره هوش مصنوعی شامل توصیه‌ای برای دولت‌ها برای کمک به تجهیز مردم به مهارت‌های لازم برای تعامل، استفاده و کار با هوش مصنوعی است. به طور مشابه، بیانیه بخش IEEE در مورد هوش مصنوعی به اهمیت سواد هوش مصنوعی برای عموم مردم و همچنین اطلاع‌رسانی و مشارکت دادن مردم در گفتمان و تصمیم‌گیری خط‌مشی‌های هوش مصنوعی اشاره می‌کند.
«سواد هوش مصنوعی» به چه معناست؟
در کنار سواد دیجیتال و مهارت‌های اولیه فناوری اطلاعات و ارتباطات، «سواد هوش مصنوعی» معمولاً با درک ابتدایی از نحوه عملکرد هوش مصنوعی و یادگیری ماشین شروع می‌شود، چه کاری میتوانند انجام دهند و چه کاری نمی‌توانند انجام دهند. برای نمونه از آنچه که سواد هوش مصنوعی می‌تواند پوشش دهد، می‌توان به “عناصر هوش مصنوعی” نگاهی انداخت، یک دوره آموزشی گسترده باز آنلاین که توسط یک مشاور فناوری رکتوr و دانشگاه هلسینکی توسعه یافته است.
هدف موک( MOOC ) کمک به افراد غیرمتخصص است تا درک اولیه‌ای از هوش مصنوعی داشته باشند. این دوره موضوعاتی مانند تعریف هوش مصنوعی، جستجو و حل مسئله، قضیه بیز، احتمالات و کاربرد آنها در هوش مصنوعی، انواع یادگیری ماشین، طبقه‌بندی و رگرسیون در ML، مبانی شبکه‌های عصبی، و مفاهیم اجتماعی هوش مصنوعی را پوشش می‌دهد.
نکته بعدی دومین عنصر کلیدی سواد هوش مصنوعی را برجسته می‌کند – درک تأثیرات بالقوه هوش مصنوعی، به ویژه در حوزه حقوق بشر. به عنوان مثال این می‌تواند، آگاهی از خطرات تبعیض‌آمیز هوش مصنوعی باشد. به طور گسترده‌تر، آن شامل درک چگونگی اعمال اصولی مانند شفافیت، توضیح‌پذیری و عدالت در کاربرد هوش مصنوعی و چرایی اهمیت آنها می‌شود.
سوم، عموم مردم میتوانند از آموزش درباره مدیریت داده‌های شخصی بهره‌مند شوند. این شامل آگاهی و سواد در رابطه با مسائل حریم خصوصی و همچنین درک نحوه استفاده از داده‌های شخصی در فرآیندهای تصمیم‌گیری هوش مصنوعی است.
در نهایت، درهم تنیدگی رو به رشد هوش مصنوعی در جامعه، سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی (MIL) را به یک قابلیت مهم فزاینده برای عموم مردم تبدیل می‌کند. هوش مصنوعی می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر نحوه دسترسی افراد به اطلاعات – از نتایج جستجوی شخصی‌شده و مدیریت محتوا، تا محتوای تولید شده توسط (یا با کمک) هوش مصنوعی، تا تعدیل محتوای مبتنی بر هوش مصنوعی داشته باشد. سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی می‌تواند این اطمینان را دهد که مردم قادر به هدایت و تفکر انتقادی در زمینه اطلاعات با واسطه هوش مصنوعی هستند – و به طورکلی، درگیری‌شان با هوش مصنوعی را درک کنند.
این قابلیت در چند چارچوب دیگر اشاره شده، حتی اگر از اصطلاحات مختلفی استفاده شده است. برای مثال، مطالعه مقدماتی COMEST، سواد هوش مصنوعی را در بافت‌های آموزشی و دانشی به عنوان مهارتی توصیف می‌کند که تفکر انتقادی درباره نقشی را ممکن می‌سازد که سیستم‌های رایانه‌ای هوشمند در «تشخیص نیازهای اطلاعاتی، انتخاب، تفسیر، ذخیره‌سازی و نمایش داده‌ها[اطلاعات] » ایفا می‌کنند. به طور مشابه، یک مقاله کاربردی در مورد هوش مصنوعی در آموزش توسط یونسکو، سواد اطلاعاتی و داده‌ای را به‌عنوان شایستگی‌های دیجیتالی مهمی شناسایی می‌کند که ممکن است یادگیرندگان برای «آمادگی برای هوش مصنوعی» به کسب آن نیاز داشته باشند. این دو شایستگی مستلزم «مرور، جستجو، فیلتر کردن، […] ارزیابی، [و] مدیریت داده‌ها، اطلاعات و محتوای دیجیتال» است.
عناصر سواد هوش مصنوعی
به طور خلاصه، سواد هوش مصنوعی را می توان به عنوان عناصر زیر در نظر گرفت:
– درک اساسی از نحوه عملکرد هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، منطق زیربنایی و محدودیت‌های آنها.
– درک تأثیرات اجتماعی بالقوه هوش مصنوعی، به ویژه در زمینه حقوق بشر.
– مهارت‌های مدیریت داده های شخصی؛
– سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی.
چرا برای عموم مردم داشتن سواد هوش مصنوعی مهم است؟
برای شروع، سواد و آگاهی از هوش مصنوعی برای تقویت مشارکت آگاهانه عمومی در گفت‌وگوهایی درباره خط‌مشی و تصمیم‌گیری در رابطه با هوش مصنوعی بسیار مهم است. دوم، می تواند شفافیت را تشویق کند، تقاضا برای پاسخگویی ایجاد کند، و تعامل مهم با تصمیمات هوش مصنوعی، از جمله توانایی به چالش کشیدن آنها در صورت لزوم را ایجاد کند. در نهایت، برخی اسناد بر شایستگی‌ها و مهارت‌های مجدد موردنیاز برای کمک به آماده‌سازی کارکنان برای انتقال احتمالی در بازار کار تأکید می‌کنند. به عنوان حوزه‌ای برای رشد احتمالی در آینده، توسعه سطح سواد هوش مصنوعی می‌تواند حداقل سنگ بنایی به سمت مشاغل برای برخی باشد.
تقویت سواد هوش مصنوعی در میان مردم مستلزم آموزش هماهنگ و تلاش‌های آگاهی‌افزایی است و چندین سند خط‌مشی به نقش موسسات و برنامه‌های آموزشی رسمی اشاره می‌کنند. با این حال، همانطور که در «سیاست‌ها و توصیه‌های سرمایه‌گذاری برای هوش مصنوعی قابل اعتماد» تأکید شده است، بسیار مهم است که طرح‌های سواد هوش مصنوعی برای همه قابل دسترسی باشد. شکاف های دیجیتالی یا سایر موانع احتمالی مانند سن، مهارت‌ها یا درآمد نباید مانع از بهره‌مندی گروه‌های آسیب‌پذیرتر یا کمتر برخوردار از چنین طرح‌هایی شود.
کتابخانه‌ها تجربه گسترده‌ای در ارائه فرصت‌های یادگیری غیررسمی دارند. از مهارت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات (ای سی تی) گرفته تا علوم، فناوری، مهندسی و پزشکی تا سوادآموزی، آنها الگویی برای آموزش ارائه داده‌اند که می‌تواند به گروه‌های آسیب‌پذیر، محروم یا به حاشیه رانده شده برسد. آنها میتوانند این الگو را برای ظرفیت‌سازی عناصر کلیدی سواد هوش مصنوعی که در بالا ذکر شد، گسترش دهند.
برای مثال، مطالعه‌ای اخیر توسط Project Information Literacy، نحوه هدایت و ارزیابی چشم‌اندازهای اطلاعاتی الگوریتم محور خود را، به ویژه از زاویه اطلاعات و سواد الگوریتمی، مورد بررسی قرار داد. این مطالعه مجموعه‌ای از توصیه‌ها را برای کتابخانه‌ها، در میان سایر ذینفعان کلیدی، درباره چگونگی ارتقای آگاهی و سواد و تلاش برای سواد اطلاعاتی پیشنهاد می‌کند. برای مثال، اینها شامل استفاده از رویکردهای یادگیری همتا به همتا، تشکیل جوامع علاقه‌مند اساتید دانشگاه و گروه های متخصص، کمک به ادغام سواد الگوریتمی در دوره‌ها و برنامه های درسی موجود و موارد دیگر است.
برخی از کتابخانه‌ها در حال حاضر شروع به کشف این نقش کرده‌اند و فرصت‌های یادگیری هوش مصنوعی را ارائه می‌کنند، همانطور که در پیوست 3 توضیح داده شده است. با تکیه بر این مثال‌ها و موارد دیگر، کتابخانه‌ها میتوانند نقش مهمی در حصول اطمینان از اینکه طرح‌های سواد هوش مصنوعی اساساً فراگیر و در دسترس همگان قرار گیرد، ایفا کنند.
هوش مصنوعی (AI) این قابلیت را دارد که شیوه فعالیت کتابخانه‌های دانشگاهی و خدمات‌رسانی به کاربران خود را متحول کند. نظام‌های مجهز به هوش مصنوعی میتوانند به وظایفی مانند فهرست‌نویسی، مدیریت مجموعه، و خدمات مرجع کمک کنند و کتابداران را آزاد بگذارند تا بر مسئولیت‌های سطح بالایی مانند آموزش سواد اطلاعاتی و کمک پژوهشی تمرکز کنند.
یکی از روش‌هایی که در حال حاضر از هوش مصنوعی در کتابخانه‌های دانشگاهی استفاده می‌شود، پیاده‌سازی ربات‌های گفتگو یا چت‌بات‌ها است. این دستیاران مجازی میتوانند در طیف وسیعی از وظایف کتابداری، از پاسخ‌دادن به سؤالات مرجع پایه‌ای تا جستجو در فهرست پیوسته کتابخانه، به کاربران کمک کنند. ربات‌های گفتگو میتوانند در طول هفته و 24 ساعته در دسترس کاربران قرار داشته باشند، به این معنی که کاربران میتوانند حتی در خارج از ساعات اداری کتابخانه از کمک آنها استفاده کنند. علاوه بر این، ربات‌های گفتگو میتوانند چندین تعامل با کاربر را به طور هم‌زمان مدیریت کنند و کارایی خدمات مرجع را افزایش دهند.
همچنین هوش مصنوعی می‌تواند به مدیریت مجموعه کمک کند. با تجزیه‌وتحلیل داده‌ها درباره الگوهای امانت و رفتار کاربر، سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی میتوانند کتاب‌ها یا مقالاتی را به کاربران توصیه کنند که احتمالاً به آنها علاقه دارند. این می‌تواند به کتابداران کمک کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری در مورد توسعه مجموعه و انتخاب منابع بگیرند و اطمینان حاصل کنند که منابع کتابخانه با نیازها و علایق کاربران همسو است.
هوش مصنوعی همچنین می‌تواند به بهبود دسترسی به منابع کتابخانه کمک کند. الگوریتم‌های یادگیری ماشینی میتوانند به وظایفی مانند تشخیص تصویر و متن کمک کنند و به کاربرانی که دارای اختلالات بینایی هستند اجازه دهد با سهولت بیشتری به مواد دیجیتال دسترسی داشته باشند. علاوه بر این، پردازش زبان طبیعی می‌تواند برای تولید زیرنویس به‌صورت خودکار یا تهیه متن برای محتوای چندرسانه‌ای مورداستفاده قرار گیرد و برای طیف وسیع‌تری از کاربران قابل‌استفاده باشد.
یکی از امیدوارکننده‌ترین کاربردهای هوش مصنوعی در کتابخانه‌های دانشگاهی، خودکارسازی کارهای معمول مانند فهرست‌نویسی، رده‌‌بندی و نمایه‌سازی است. هوش مصنوعی می‌تواند برای انجام این وظایف با سرعت و دقت بیشتری نسبت به انسان‌ها آموزش ببیند و می‌تواند به کاهش خطاها و ناهماهنگی‌ها در مجموعه‌های کتابخانه کمک کند.
با وجود قابلیت هوش مصنوعی برای متحول کردن کتابخانه‌های دانشگاهی، لازم است اشاره شود که چندین دغدغه وجود دارد که باید به آنها توجه کرد. یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌ها نبود استانداردها و بهترین شیوه‌ها برای پیاده‌سازی هوش مصنوعی در کتابخانه‌ها است. علاوه بر این، این نگرانی وجود دارد که هوش مصنوعی جایگزین مشاغل کتابداری شود و تعامل انسانی را که یک جنبه اساسی از کتابداری دانشگاهی و فرایند کشف اطلاعات است کاهش دهد.
به‌طورکلی، پرواضح است که هوش مصنوعی این قابلیت را دارد که با تسهیل دسترسی به منابع، بهبود خدمات مرجع و کارآمدتر کردن مدیریت مجموعه، به نفع کتابخانه‌های دانشگاهی باشد. بااین‌حال، مهم است که بادقت و توجه بیشتری به پیاده‌سازی هوش مصنوعی نزدیک شویم و اطمینان حاصل کنیم که این فناوری به‌گونه‌ای استفاده شود که باارزش‌ها و اهداف کتابخانه هماهنگ باشد.
بی شک هوش مصنوعی این قابلیت را دارد که در بهبود و ارتقای وظایف کتابخانه دانشگاهی مؤثر باشد، اما برای تحقق کامل آن به سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در خودکارسازی نیاز است. کتابخانه‌های دانشگاهی اغلب در پیاده‌سازی هوش مصنوعی در کتابخانه‌های خود با چالش‌های جدی مانند کمبود منابع، زیرساخت‌ها و نیروی انسانی ماهر روبرویند.
یکی از چالش‌های عمده در کتابخانه‌های دانشگاهی، عدم سرمایه‌گذاری در خودکارسازی است. نظام‌های هوش مصنوعی به مقدار قابل‌توجهی از توان محاسباتی، ذخیره‌سازی داده و زیرساخت شبکه‌ای برای عملکرد مؤثر نیاز دارند که پیاده‌سازی و نگهداری آن می‌تواند پرهزینه باشد. علاوه بر این، آموزش و نگهداری نظام‌های هوش مصنوعی نیز نیازمند دانش و مهارت‌های تخصصی است که در این زمینه کمبودهایی وجود دارد.
با وجود این چالش‌ها، هنوز راه‌هایی وجود دارد که می‌توان از هوش مصنوعی در کتابخانه دانشگاهی استفاده کرد. برای مثال، می‌توان ربات‌های گفتگو ساده را پیاده‌سازی کرد که به برنامه‌نویسی یا منابع پیشرفته نیاز ندارند و میتوانند به سؤالات مرجع پایه‌ای پاسخ دهند. علاوه بر این، برخی نرم‌افزارها، کتابخانه‌ها و پلتفرم‌های هوش مصنوعی منبع‌باز نیز وجود دارند که میتوانند به کاهش هزینه‌های پیاده‌سازی هوش مصنوعی در کتابخانه‌های دانشگاهی کمک کنند.
رویکرد دیگر، همکاری با نهادهای خارجی (دانشگاه‌ها، مؤسسات و شرکت‌ها) است که منابع و تخصص لازم برای پیاده‌سازی هوش مصنوعی در کتابخانه‌ها را دارند. آنها میتوانند آموزش، کمک فنی و بودجه برای پیاده‌سازی نظام‌های هوش مصنوعی در کتابخانه‌ها را فراهم کنند. این موضوع همچنین می‌تواند فرصت‌های همکاری و شبکه‌سازی با مناطق دیگر را افزایش دهد.
به‌طورکلی، مهم است که در مورد چالش‌ها و محدودیت‌های پیاده‌سازی هوش مصنوعی در کتابخانه‌های دانشگاهی واقع‌بین باشیم و با یک ذهنیت راهبردی و عمل‌گرایانه به این فرایند نزدیک شویم. هوش مصنوعی برای بهبود و ارتقای خدمات کتابخانه فرصت‌هایی را فراهم می‌کند، اما نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، همکاری و بودجه دارد.
ماخذ
Cox, A. (2023). How artificial intelligence might change academic library work: Applying the competencies literature and the theory of the professions. Journal of the Association for Information Science and Technology, 74( 3), 367– 380. https://doi.org/10.1002/asi.24635.
Odei, Philip (2023). artificial-intelligence-potential-academic-library-setting. Online. Available from: https://www.linkedin.com/pulse/artificial- intelligence-potential-academic-library-setting-odei/
عنوان: کتابخانه دانشگاهی هوشمند: بررسی پروژه‌های هوش مصنوعی و ظرفیت‌های کتابخانه‌های کارائیب
نویسنده: آدریان سنت پاتریک دانکن
مترجم: راضیه حیدری بابارود
چکیده:
هدف: هدف این مقاله پیشنهاد استفاده از هوش مصنوعی (AI) در جنبه‌های کتابخانه‌های دانشگاهی کارائیب برای سطوح بیشتر کارآمدی و همچنین دسترسی گسترده است. این مقاله بیشتر بر اهمیت هوش مصنوعی در تقویت نیروی کار، کاهش فرصت‌های خطا، و در عین حال به حداکثر رساندن خروجی منابع برای کتابخانه‌های دانشگاهی کارائیب تأکید می‌کند. طراحی/روش/رویکرد: این تحقیق از طریق یک ادبیات گسترده و تحلیل محتوا، متون مختلف را از سراسر جهان، در بخش‌های گسترده، مورد ارزیابی قرار داد تا تأیید کند که اجرای هوش مصنوعی در کتابخانه‌های دانشگاهی کارائیب قابل قبول است. یافته‌ها: آشکار کردن امکانات برای تقویت سطوح عالی کارایی و همچنین صرفه جویی در زمان و کاهش احتمال ناکارآمدی در سیستم از طریق ورود و خروج روان تر و همچنین مسئولیت پذیری بیشتر.[AQ3] محدودیت‌ها / کاربردهای تحقیق: این تحقیق در درجه اول بر پیشنهاد استفاده از هوش مصنوعی در عملیات روزانه کتابخانه دانشگاهی متمرکز بود. علاوه بر این، اجرای و کارایی کاربرد برای کتابخانه‌های دانشگاهی هوشمند را تأیید کرد. اصالت/ارزش: با توجه به دانش نویسندگان، این اولین مطالعه از این نوع برای کتابخانه‌های دانشگاهی کارائیب است و این واقعیت را آشکار می‌کند که کتابخانه‌های دانشگاهی در حال حاضر میتوانند از سطوح بالاتری از کارایی و دقت از طریق به کارگیری دقیق هوش مصنوعی در برخی حوزه‌های کلیدی بهره ببرند. در کتابخانه های دانشگاهی این مطالعه بیشتر در مورد تأثیر هوش مصنوعی بر کتابخانه های دانشگاهی گزارش می دهد.
کتابخانه‌های دانشگاهی همچنان به گسترش بیشمار منابع و خدمات برای کتابخانه‌های دیجیتالی خود برای ارایه به مشتریان ادامه می‌دهند. با این حال، آنها هنوز در حال گردآوری منابع چاپی فراوانی هستند. فشار جمعی برای ارائه منابع الکترونیکی و چاپی و همچنین خدمات پشتیبانی برای هر دو باعث محدودیت فضایی جدی برای کتابخانه‌های دانشگاهی شده است.. تاثیر هوش مصنوعی همراه با پیشرفت‌های فناوری رایانه بر آینده کتابخانه‌ها بسیار زیاد و تشخیص کیفیت با انتظارات شغلی فعلی متفاوت خواهد بود. برنامه‌های کاربردی هوش مصنوعی مبتنی بر کتابخانه عمدتا برای کارکردهای اساسی و با هدف کمکهای تجاری توسعه یافتهاند. برنامه‌های کاربردی بالقوه هوش مصنوعی نظام‌هایی هستند که به انجام وظایف مختلف مانند بودجه، خدمات مرجع، مجموعه‌سازی و برنامه‌ریزی برخی از فعالیت‌های آنلاین کتابخانه و همچنین برنامه‌های کاربردی برای سیستمهایی که خدمات کاربر را بهبود میبخشند مانند مراجع آماده، ذخیره و بازیابی اطلاعات به کتابخانه‌ها کمک می‌کنند. رشد هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی در رشته‌های خارج از علوم، سال‌ها بر گفتمان فناوری غالب بوده است. برنامه‌های کاربردی جدید فرصت‌های جدیدی را برای پژوهشگران اطلاعاتی مانند سیستم‌های چندرسانه‌ای، کتابخانه‌های دیجیتال، سیستم اطلاعات جغرافیایی، تجارت الکترونیک ایجاد کرده است. همانطور که هوش مصنوعی به طور فزاینده قدرتمند و متنوع می‌شود مشکلات مختلفی را در یافتن اطلاعات در این دوره پراهمیت فناوری ایجاد می‌کند.
بررسی
این مقاله استفاده کنونی از هوش مصنوعی در کتابخانه‌های دانشگاهی کارائیب را برجسته می‌کند و توصیههایی را برای پذیرش گسترده کتابخانه‌های هوش مصنوعی ارائه می‌کند. جامعه پژوهش شامل کل جامعه کتابخانه دانشگاهی کارائیب انگلیسی زبان است. برای اثربخشی، کتابخانه‌های دانشگاهی در سراسر منطقه براساس وجود فناوری توانمند و همچنین حضور هوش مصنوعی و اجرای آن در دسترسی و اشاعه روزانه اطلاعات مورد ارزیابی قرار گرفتند. تحلیل انتقادی کاملی از پروژه‌های که در حال حاضر در حال انجام هستند و همچنین پروژههایی که قرار است در روزهای آینده آغاز شوند، انجام شد. علاوه بر این، ارزیابی متون هوش مصنوعی در سراسر جهان برای مقایسه آنها با طرحها و پروژههایی که در حال حاضر در کارائیب انجام شده اند، انجام شد. این مطالعه بر انجام مقطعی از صنایع با مقایسه آنها با صنعت دسترسی و اشاعه اطلاعات از طریق بررسی متون علمی متمرکز است. چندین کتابخانه دانشگاهی از طریق برنامه‌های کاربردی مختلف و با استفاده از هوش مصنوعی برای سطوح کارایی بیشتر، پیاده‌سازی کرده‌اند.
هوش مصنوعی درهای خود را به روی افزایش توانمندی‌ها برای کتابخانه‌ها و بهبود بیشتر در خدمات و منابع باز می‌کند . امکانات ارائه شده توسط کتابخانه‌های دانشگاهی را زمانی که کاربران میتوانند با کمک علم رباتیک و هوش مصنوعی بررسی قفسه کتاب، رسید و بازگشت منابع را به راحتی انجام دهند و زمان و کارهای روزمره کارکنان را کاهش دهد تصور کنید. علاوه بر این، سطوح بالاتری از کارایی را از کاهش خطای انسانی تا زمان تحویل سریع برای پردازش درخواستهای آنلاین را ممکن می‌سازد.
ناودان‌های کتاب هوشمند
مفهوم ناودان کتاب هوشمند، انقلابی در فضای کتابخانه دانشگاه کارائیب است. ناودان کتاب، مجهز به اسکنرهای شناسایی فرکانس رادیویی (ار. اف. ای. دی.) است که دقیقاً در بالا، نزدیک دهانه عطف کتاب، جایی که کتاب‌ها در آن قرار میگیرند چسبانده شده‌اند. اسکنر، پس از قرار دادن کتاب در داخل، ، کتاب را اسکن می‌کند و اطلاعات آن را به فهرست پیوسته ارسال می‌کند که کتاب به کتابخانه بازگردانده شده است و ایمیلی برای امانت گیرنده قبلی نیز ارسال می شود و سپس در” فهرست کتاب‌های در دسترس” برای سایر کاربران کتابخانه قرار می‌گیرد.
در فواصل زمانی معین ناودان کتاب به طور خودکار باز می‌شود و چرخ کتاب را آزاد می‌کند تا کتاب‌ها دوباره روی آن قرار گیرد. با استفاده از هوش مصنوعی و فناوری هوشمند، کتاب‌ها در قفسه‌ها مرتب شده و سپس در یک جاکتابی که به پایه هر قفسه متصل است، قرار میگیرند. سپس بازوهای رباتیک هوش مصنوعی کتاب‌ها را از نگهدارنده کتاب بازیابی می‌کنند و از شماره بازیابی برای قرار دادن دقیق هر کتاب در قفسه استفاده می‌شود. این کار باعث افزایش کارایی می‌شود و زمانی را که کارکنان باید برای مدت‌های طولانی بایستند تا تعداد زیادی از کتاب‌های حجیم را در قفسه بگذارند، کاهش می‌دهد.
قفسه‌های کتاب هوشمند
یکی از اجزای مکمل ناودان‌های کتاب هوشمند، قفسهبندی مجدد منابع با سرعت و دقت است. با یک جاکتابی متصل به هر قفسه و دو بازوی رباتیک چرخان 360 درجهای هوش مصنوعی، کتاب‌ها از جاکتابی بازیابی می شوند و براساس شماره بازیابی در هر سطح قفسه قرار میگیرند. قفسه‌ها دارای لیست شماره بازیابی از پیش تعیین شدهای برای هر قفسه خواهند بود و اطمینان حاصل می‌کنند که هر مورد به طور دقیق در قفسهبندی مجدد قرار گرفته است. انتظار میرود این قفسه‌های هوشمند بار کاری کارکنان را 50 تا 75 درصد کاهش دهد و زمان بیشتری را برای انجام سایر کارهای غیرتکراری فوری فراهم کنند. علاوه بر این، فناوری هوش مصنوعی فرصت تاخیرهای غیرقابل توجیه را که منجر به جریمه در حساب کاربران می‌شود، را کاهش دهد. تقویت سطوح بیشتر بازیابی یکی دیگر از مزایای سیستم هوشمند است. جمع‌آوری منابع از قفسه‌ها به راهبرهای کناری اجازه می‌دهد تا سرعت زیادی در بازیابی داشته باشند و و زمان انتظار مشتریان را کاهش دهد.
سیستم موجودی موبایل
چن و همکاران (2021) تحقیقی انجام دادند و متوجه شدند که در برخی مواقع کتاب‌ها آنطور که نشان داده شده در قفسه‌ها نیستند و نمی‌توان آنها را پیدا کرد. این یک مشکل معمولی است که کتاب در محل موردنظر نیست. به طور معمول، کارکنان مجبور بودند این مشکل را معمولا با بررسی فیزیکی هر آیتم، به صورت جداگانه، با چشم حل کنند. با این حال، این روش دستی باعث افزایش ناکارآمدی و اشتباهات متعدد و گاهی‌اوقات ناآگاهانه میشد.
با استفاده از برچسب‌های RFID، داده‌های کتاب در آن جاسازی میشوند. با کمک یک برنامه تلفن همراه متصل به سیستم، کارکنان کتابخانه میتوانند کتاب‌هایی را که از قبل در قفسه‌ها قرار گرفته‌اند، اسکن کنند تا تأیید کنند که در مکان صحیح قرار دارند یا خیر. اگر مکان نادرست باشد، کارکنان کتابخانه یا هوش مصنوعی میتوانند کتاب را در موقعیت صحیح خود قرار دهند. علاوه بر این، بررسی سریع تمام مواد موجود در قفسه انجام می‌شود و گزارشهای دقیقی از اقلام موجود در قفسه و دفعات استفاده از طریق برنامه در زمان واقعی ارائه می‌شود.
ماشین‌های کنترل ورود/خروج
این به‌ویژه برای فضای کتابخانه‌های دانشگاهی کارائیب جدید نیست، اما به طور کامل مورد بهره‌برداری قرار نگرفته است. وجود ماشین‌های کنترل ورود /خروج می‌تواند بر سرعت و دقت بررسی/خروج منابع توسط دانشجویان تأثیر زیادی بگذارد. دانشجویان میتوانند در اوقات فراغت خود، منابع را از مجموعه قفسه‌های باز بردارند و هنگامی که آماده شدند، بدون نیاز به ماندن در صف انتظار ، کتاب را ثبت یا بازگردانند. این موضوع کار کارکنان را بسیار کاهش می‌دهد. دادن فرصت به دانشجویان برای بازیابی مطالب خاص، به دانشجویان کمک می‌کند تا ضمن آشنایی با منابع کتابخانه، مهارت‌های جستجو و بازیابی کتابخانه خود را تقویت کنند.
این سیستم کنترل ورود و خروج به درهای کتابخانه متصل می‌شود و یک پارامتر 12 فوتی تنظیم می‌شود تا همه منابعی که مجاز به خروج از کتابخانه نیستند، خارج نشوند. مراجعه کننده با زنگ هشدار و بسته شدن درب خروجی کتابخانه متوجه می‌شود و از خروج منابع بدون مجوز جلوگیری می‌کند. بخش‌هایی از این مورد توسط کتابخانه مونا انجام شد که از خروج منابع جلوگیری می‌کند.
دسترسی به منابع کمیاب و مجموعه‌های خاص
لازم به ذکر است که همه مجموعه‌ها نمی‌توانند به طور کامل از هوش مصنوعی استفاده کنند. با این حال، اسکنرهای میکروفرم ویژه به دانشجویان اجازه می‌دهند تا منابع کمیاب را که از قالب‌های اصلی اسکن شده و از طریق برنامه‌های مدیریت اطلاعات مختلف از جمله فضای آرشیو در دسترس قرار گرفته‌اند، مشاهده کنند. از طریق این پلتفرم، دانشجویان میتوانند مطالب را مشاهده کنند و از آنها به گونه‌ای استفاده کنند که گویی در قالب اصلی خود هستند. این امر ترافیک سنگین مواد «خاص» را کاهش می‌دهد، و اجازه می‌دهد تا سطح دسترسی بیشتری برای آیندگان فراهم شود و در عین حال دسترسی بدون وقفه را برای کاربران تقویت می‌کند.
بررسی پروژه‌های جهانی کتابخانه هوش مصنوعی
برنامه‌های کاربردی جدید فرصت‌های بسیار خوبی برای کتابخانه‌ها ایجاد کرده‌اند، مانند سیستم‌های چندرسانه‌ای و کتابخانه‌های دیجیتال. همانطور که برنامه‌های کاربردی به طور فزاینده قدرتمند، متنوع و فوری می‌شود، چندین موضوع شناخته شده در یافتن اطلاعات در این دوره فناورانه اهمیت بیشتری پیدا کردند. هوش مصنوعی امروز در بخش‌های مختلف جامعه ما به سرعت در دسترس و محبوب شده است. با توجه به وایت جیر (2016)، یک برنامه کاربردی هوش مصنوعی به کتابخانه‌ها این فرصت را می‌دهد که توجه خود را متحول کنند و تمرکز خود را تغییر دهند. روشی که کاربران در آن اطلاعات را جستجو و ذخیره می‌کنند دائماً در حال تغییر است. هوش مصنوعی یک میانبر کاربردی برای به کارگیری این دانش در نهایت ارائه می‌دهد و نتایج برتر را تولید می‌کند. تمرکز کتابخانه‌ها بر افزایش دسترسی به محتوا با استفاده از هوش مصنوعی است.
لیو (2011) بیان کرد که هم هوش مصنوعی و هم کتابداران یکدیگر را به نفع ارائه خدمات بهینه برای مشتریان خود تقویت کرده‌اند. در حال حاضر، هوش مصنوعی بسیاری از فعالیت‌های محاسباتی روزانه ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بیشتر سیستم‌های رایانه‌ای، به‌ویژه تلفن‌های همراه ما که امروزه در حال توسعه هستند، دارای سطوحی از هوش مصنوعی هستند و احتمالاً ما از آنها استفاده کرده‌ایم، بدون اینکه بداینم آنها ماشین‌های هوشمندی هستند.
کتابخانه‌ها سال‌هاست که این فناوری را از طریق فعالیت‌ها و اشکال مختلف اتوماسیون خود پیاده‌سازی می‌کنند. با انتشار کامل این سیستم، دانشجویان به طور کامل از منابع کتابخانه بهره‌مند خواهند شد.
تحقیقات گسترده‌ای در این زمینه انجام شده است و همچنان به بهبود عملکرد و کاربرد هوش مصنوعی، به ویژه در کتابخانه‌های دانشگاهی در حال حاضر ادامه می‌دهد. پژوهشگران هوش مصنوعی عوامل هوشمندی را طراحی کرده‌اند که در اینترنت کار می‌کنند و به دانشجویان این فرصت را می‌دهند تا در این محیط جدید حرکت کنند. کتابخانه‌های دانشگاهی با مشاهده چگونگی دیگر انواع کتابخانه‌ها و رشته‌های دانشگاهی، با موفقیت از این فناوری استفاده کرده‌اند، تکنیک‌هایی را برای استفاده مؤثر از فناوری هوشمند برای بهبود خدمات ارائه‌شده به مراجعه‌کنندگان شناسایی کرده‌اند (تالی، 2016).
کتابخانه MIT با آزمایشگاه علوم کامپیوتر و هوش مصنوعی MIT در سال 2006 برای ایجاد موتورهای جستجویی که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند، شریک شد (دنی، 2006). این مشارکت چندین ابزار آنلاین را تولید کرد که هنوز در دسترس هستند و امروزه برای کارآمدی بیشتر بهبود مییابند. ابتکارات اخیر مرکز مهارت‌های دیجیتال در دانشگاه اوکلاهاما، کارگاه‌ها و رویدادهایی را با همکاری سایر بخش‌های دانشگاه ارائه می‌کند تا دانشجویان را در جریان فناوری‌های نوظهور، از جمله هوش مصنوعی قرار دهد (اسپیرز، 2019). علاوه بر این، کتابخانه بخشی جدایی‌ناپذیر از برنامه آموزشی الکسا است که در حال حاضر در دانشگاه اوکلاهاما ارائه می شود. هدف این برنامه تشویق دانشجویان به ایجاد مهارت‌های جدید الکسا برای حمایت از تجربه دانشگاه و کتابخانه‌شان است (وچروت، 2017).
کتابخانه دانشگاه رود آیلند اخیراً آزمایشگاه هوش مصنوعی خود را ایجاد کرده است که توسط کارکنان کتابخانه و همچنین اعضای هیئت علمی بخش‌های مختلف پشتیبانی می‌شود. این آزمایشگاه میزبان رویدادهای پردیس متعددی است که با هوش مصنوعی صحبت می‌کنند و شامل منابع فناوری برای استفاده و امانت است (لاوالی، 2019). بدیهی است که نیاز شدیدی به وجود منابع مشابه در کارائیب وجود دارد. از کتابخانه‌های این منطقه خواسته می‌شود تا با همکاران خود در سایر دانشکده‌ها همکاری کنند تا اطمینان حاصل کنند که فناوری جدید و همچنین فرصتی برای اصلاح فن‌آوری موجود برای تقویت کارآمدی فناوری در کتابخانه‌ها و همچنین دانشکده‌ها وجود دارد که به هر دو امکان استفاده یکپارچه را می‌دهد.
دانکن (2020) نیاز به کتابخانه‌ها را برای تقویت دسترسی بیشتر به مواد برای دانشجویان از راحتی اتاق خوابگاه و همچنین خارج از محوطه دانشگاه برجسته کرد. او همچنین بیان کرد که این کار باعث افزایش کارایی دانشجویان می‌شود که گاهی اوقات شب‌ها تا دیروقت مشغول مطالعه هستند، در حالی که ساختمان کتابخانه فیزیکی بسته است. این راحتی که او بیان کرد به سطوح بیشتری از استفاده از منابع کمک می‌کند و همچنین به توسعه نوشتههای دانشجویان و در نتیجه کیفیت مقاله آنها کمک می‌کند.
علاوه بر این، باواکوتی و صالح (2006) توضیح دادند که سیستم‌های هوشمند میتوانند برای بازیابی سریع‌تر اطلاعات برای نیازهای کاربران از بخش گسترده‌تری از پایگاه‌های داده الکترونیکی استفاده شوند. برای بهره وری، کاربر می‌تواند اطلاعات مورد نیاز خود را به زبان طبیعی بیان کند و روند جستجو را بسیار آسانتر کند و در عین حال نتایج بسیار بهتری را به همراه داشته است.
از متون مشهود است که هوش مصنوعی فعالیت‌های تکراری روزانه کتابخانه‌های دانشگاهی را در روزهای آینده به عهده می‌گیرد و بسیاری کالج‌ها و دانشگاه‌های متعددی در سراسر جهان تا به امروز از این فناوری استفاده می‌کنند. استفاده از فناوری هوشمند و نوآورانه تأثیر مثبتی بر کتابخانه‌ها، به ویژه کتابخانه‌های دانشگاهی و کالج‌ها داشته و دارد. این ثابت می‌کند که کاربردهای هوش مصنوعی تقریباً در تمام جنبه‌های کار کتابخانه، از بررسی کتاب گرفته تا مرجع یا حتی استفاده از فناوری هوشمند برای تعاملات بدون تماس با مشتریان، در زمان و هزینه صرفه‌جویی می‌کند.
کاربرد هوش مصنوعی در کتابخانه‌های دانشگاهی به طور تصاعدی در حال افزایش است و ظرفیت نامحدودی را به ذینفعان ارائه می‌دهد. دانکن (2021) فرصت‌های مختلفی را توضیح داد که به کتابخانه‌های دانشگاهی کارائیب برای سطوح دسترسی بیشتر برای کاربرانشان و همچنین سهولت ذخیره‌سازی و سرعت بازیابی اطلاعات از پایگاه‌های داده الکترونیکی موجود ارائه می‌شود.
توصیه‌ها و نکات پایانی
تعدادی از برنامه‌های کاربردی برای هوش مصنوعی در کتابخانه‌های دانشگاهی در سراسر جهان وجود دارد و آنها تأثیر مثبتی بر کتابخانه‌های دانشگاهی گذاشته‌اند. اثبات اینکه کاربردهای هوش مصنوعی باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه تقریباً در تمام بخش‌های جامعه می‌شود، زمانی که به خوبی به نحوه رشد این فناوری نگاه کنید، کار سختی نیست.
سطوح کمک به کاربران کتابخانه و استفاده از هوش مصنوعی در کتابخانه‌های دانشگاهی با سرعت بسیار بالایی در حال افزایش است و به نفع جامعه کتابخانه‌های دانشگاهی کارائیب است که این فناوری را در کتابخانه‌ها دریافت کرده و در دسترس کاربران قرار دهند تا بتوانند از آن بهره‌برداری کنند.
در نظر گرفتن راه‌هایی برای گنجاندن این فناوری‌ها در کتابخانه‌های دانشگاهی، فرصت ایده‌آلی را برای مدیریت فراهم می‌کند تا خدمات ارائه‌شده به جامعه دانشگاهی را به طور کلی بهبود بخشند. کتابداران دانشگاهی باید بتوانند یاد بگیرند که چگونه به طور مؤثر از عوامل گفتگو، مرجع هوشمند و ماژولهای سواد اطلاعاتی برای خدمت به مراجعین کتابخانه استفاده کنند. کاربردهای هوش مصنوعی احتمالاً گسترش خواهد یافت و خدماتی را که ما هنوز تصورش را نکرده ایم، در بر خواهد گرفت.
لازم به ذکر است که استفاده از هوش مصنوعی هرگز نمیتواند تهدیدی برای کتابداران باشد، بلکه مکمل هستند. لیو (2011)، در مقاله خود مروری جامع از ادبیات مربوط به استفاده موثر از فناوری عامل هوشمند در محیط کتابخانه ارائه کرد و مزایای متعدد آن را بیان کرد. این محقق بیان کرد که هم هوش مصنوعی و هم کتابداران یکدیگر را به نفع ارائه بهترین خدمات به مراجعان تقویت خواهند کرد.
واضح است که هوش مصنوعی قبلاً بر روش جستجوی افراد برای اطلاعات تأثیر گذاشته است. یک موقعیت خوب برای کتابخانه‌ها این است که آنها را در خط مقدم آموزش هوش مصنوعی قرار دهند و در استفاده از ابزارهای خاص در حوزه‌های کلیدی ذخیره‌سازی و اشاعه اطلاعات پیشگام شوند. کتابخانه‌ها همیشه خود را به خاطر مشارکت در سواد اطلاعاتی ارزشمند دانسته‌اند و با کمک هوش مصنوعی میتوانند به‌طور کامل در این زمینه، با هدایت فناوری، غرق شوند.
کتابخانه‌های دانشگاهی در چند دهه اخیر تغییرات چشمگیری را تجربه کرده‌اند. با توجه به اطلاعاتی که اکنون تنها با چند کلیک با آن فاصله است، کتابخانه‌ها از مجموعه‌های دانشی به مراکز مدرن برای حمایت از آموزش، یادگیری، تحقیق و موفقیت دانشجویان تبدیل میشوند. با این تحول، مسئولیت کتابداران دانشگاهی نیز تغییر کرده است. کتابداران زمان کمتری را برای ذخیره و بازیابی مطالب و زمان بیشتری را صرف ارائه خدمات ارزشمند می‌کنند، مانند مشارکت با اساتید در زمینه طراحی آموزشی یا آموزش دانشجویان به انجام تحقیق و استفاده از ابزارهای دیجیتال. چه ویژگی‌هایی به کتابداران کمک می‌کند تا در این چشم‌انداز جدید موفق‌تر شوند؟ در اینجا چهار راه وجود دارد که کتابداران دانشگاهی میتوانند به طور مؤثرتر به ذینفعان خدمت کنند:
نوآوری کنید و با تغییرات سازگار شوید.
همه‌گیری جهانی معیار سازگاری با تغییرات را نشان داده است، زیرا کتابخانه‌ها برای اولین‌بار مجبور بودند کاملاً از راه دور کار کنند. در واقع، در نظرسنجی سال 2020 درباره نحوه واکنش کتابخانه‌های دانشگاهی به همه‌گیری توسط Ithaka S&R، توانایی مدیریت تغییر به‌عنوان تنها باارزش‌ترین مهارت برای کتابداران در نظر گرفته شد. برای موفقیت، کتابداران باید آخرین پیشرفت‌های فناوری اطلاعات را درک کنند، بنابراین میتوانند به اساتید و دانشجویان کمک کنند تا این ابزارهای نوظهور را در آموزش، یادگیری و تحقیق ادغام کنند. کتابداران همچنین باید به راه‌های جدیدی بیندیشند که بتوانند با ایجاد برنامه‌ها و خدمات نوآورانه برای حمایت از موفقیت دانشجویان، ارزشی برای مؤسسات خود خلق کنند.
روابط را توسعه دهید.
نوآوری مستلزم گوش‌دادن به حرف‌های ذینفعان و ارائه راه‌های جدید برای پاسخگویی مؤثرتر به نیازهای آنهاست. کتابداران موفق گفتگوهای زیادی با دانشجویان، اساتید، روسای و سایر مدیران دارند تا بفهمند که در کجا مشکل دارند و چگونه کتابخانه می‌تواند کمک کند. در نظرسنجی Ithaka S&R 2020، مهارت‌های ارتباطی به‌عنوان دومین مهارت مهم برای کتابداران رتبه‌بندی شد که بیش از نیمی از پاسخ‌دهندگان به این نظرسنجی اشاره کردند.
حمایت از برنامه‌های کتابخانه.
ارتباط خوب نه‌تنها مستلزم گوش‌دادن، بلکه حصول اطمینان از آگاهی ذینفعان از برنامه‌ها و خدمات مختلفی است که کتابخانه ارائه می‌دهد. اساتید و دانشجویان اگر از وجود برنامه‌ها اطلاعی نداشته باشند، نمی‌توانند از این خدمات استفاده کنند. انجمن کالج‌ها و کتابخانه‌های پژوهشی هفت نقش کلیدی را برای کتابداران دانشگاهی امروز توصیف می‌کند. یکی از این نقش‌ها حامی است که سازمان آن را به‌عنوان انتقال ارزش سواد اطلاعاتی و حمایت از نقش کتابخانه در یادگیری دانشجویان توصیف می‌کند. دفاع از کتابداران حتی برای کتابداران حیاتی‌تر شده است، زیرا آنها احساس می‌کردند به طور فزاینده‌ای از سوی مؤسسه خود ارزش کمتری دارند. هر سه سال یکبار، Ithaka S&R یک نظرسنجی کلی از کتابداران انجام می‌دهد و درصدی که می‌گویند به‌عنوان یکی از اعضای کلیدی تیم رهبری ارشد دانشگاهی در نظر گرفته میشوند از بیش از 60 درصد در سال 2013 به کمتر از 50 درصد در سال 2019 کاهش یافته است. همانطور که Chronicle of Higher Education اشاره می‌کند: «در عصر پیش از اینترنت، کتابخانه‌ها می‌توانستند تأثیر خود را با شمارش تعداد کتاب‌هایی که منتشر کرده‌اند، یا تعداد افرادی که از دروازه‌هایشان عبور کرده‌اند، بسنجند. اکنون، کمی‌کردن ارزش آنها دشوارتر است.” همه‌گیری ممکن است این روند را معکوس کرده باشد، زیرا نظرسنجی ایتاکا در سال 2020 نشان داد که کتابداران احساس می‌کنند که آنها به‌عنوان حمایت‌کننده مؤثر از یادگیری از راه دور شناخته شده‌اند. بااین‌حال، کتابدارانی که میتوانند از برنامه‌های کتابخانه خود دفاع کنند و تأثیر این برنامه‌ها را بر عملکرد دانشجویان نشان دهند، برای موفقیت و حرکت روبه‌جلو موقعیت بهتری خواهند داشت.
استراتژیک باشید
بر کسی پوشیده نیست که بودجه کتابخانه‌ها به‌طورکلی محدود است. در واقع، نظرسنجی 2020 ایتاکا نشان داد که سه‌چهارم کتابخانه‌ها در پاییز گذشته بودجه در نتیجه همه‌گیری کاهش یافته است. کتابداران موفق باید در تصمیم‌گیری استراتژیک باشند و به این موضوع نگاه کنند که چگونه میتوانند از فضا و بودجه محدود برای دستیابی به بیشترین تأثیر بر عملکرد دانشجویان بهترین استفاده را ببرند. این فرایند ممکن است شامل ارزیابی مجدد مجموعه‌ها و مجموعه‌سازی باشد. به‌عنوان‌مثال، آیا به‌جای دستیابی به کتاب‌ها یا منابع دیجیتالی که احتمالاً جذابیت بسیار محدودی دارند، مشارکت با سایر مؤسسات از طریق شبکه اشتراک منابع منطقی‌تر است؟ استفاده از تجزیه‌وتحلیل داده‌ها می‌تواند به کتابداران کمک کند تا هنگام ارزیابی خریدها یا ارزیابی تأثیر برنامه‌ها و خدمات، تصمیمات استراتژیک‌تر و بهتری اتخاذ کنند تا بتوانند به طور مؤثرتری به ذینفعان خود خدمت کنند.
https://info-consulting.ir/wp-content/uploads/2023/06/academic-libraries.jpg400400دکتر مریم اسدیhttp://info-consulting.ir/wp-content/uploads/2020/08/Untitled-5-300x200-1.pngدکتر مریم اسدی2023-06-20 09:43:072023-06-20 09:44:32چهار راه دستیابی به موفقیت بیشتر به‌عنوان کتابدار دانشگاهی
خداوند را شاکریم که بعد از حدود یک سال تلاش فراوان و طی کردن مسیری پرفراز و نشیب، دو روز به یادماندنی را در کنگره متخصصان علوم اطلاعات در تاریخ 30 و 31 اردیبهشت ماه 1402 پشت سر گذاشتیم. اولین نشست عمومی حضوری متخصصان علوم اطلاعات بعد از همه‌گیری کرونا امیدها را برای از سر گرفته شدن جریان عادی کار و زندگی و فعالیت‌های علمی دوباره زنده کرد. در این کنگره که با حضور حرفه مندان، اندیشمندان، پژوهشگران، و صاحبان ایده و تجربه از اقصا نقاط کشور برگزار شد، همگی بر اهمیت کارآفرینی دانش بنیان تاکید کردیم و آموخته های خودمان را به اشتراک گذاشتیم. بعد از دو روز بحث و گفتگو، پیام‌های کنگره در قالب‌بندهای ذیل جمع‌بندی می‌شود:
کارآفرینی دانش بنیان تنها راه پیش روی رشد اقتصادی، بهره وری نیروی انسانی، و ایجاد زمینه برای بالندگی منابع انسانی در مسیر رشد و توسعه کشور است. توجه به کارآفرینی دانش بنیان در سطوح مختلف ملی و محلی توصیه می شود.
متخصصان علوم اطلاعات اعم از متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی، رشته های همجوار، کتابداران و حرفه مندان فعال در عرصه مدیریت اطلاعات و اطلاع رسانی، و حوزه های مربوطه به عنوان دانشکاران نقش اساسی در کارآفرینی دانش بنیان دارند. توجه به توانمندی های آنان و به کارگیری آنها در مشاغل مرتبط به ویژه از سوی سازمان اداری و استخدامی کشور توصیه می شود.
کارآفرینی دانش بنیان مفهومی است که نه تنها در دانشگاه بلکه از مدارس تا بعد از دانشگاه باید مورد توجه برنامه ریزان، مدرسان، و دست اندرکاران قرار گیرد. در این زمینه همکاری متقابل وزارتخانه های آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری، صنعت، معدن، و تجارت و همچنین معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری توصیه می شود.
کارآفرینی دانش بنیان نیاز به نظام مالکیت معنوی و نظام های صنفی اختصاصی دارد که بتواند ضمن دفاع از دستاوردها و حقوق فعالان این حوزه، عرصه را برای همکاری، هم افزایی، و هم آفرینی سازنده فراهم آورد. تسهیل ایجاد ساختارهای تخصصی مرتبط با کسب و کار در این زمینه توصیه می شود.
کتابخانه های مختلف اعم از ملی، تخصصی، دانشگاهی، آموزشگاهی، و عمومی همگی به عنوان پیشگامان مراکز دانایی از پتانسیل های فراوانی برای تقویت کارآفرینی دانش بنیان در مدرسه، صنعت، دانشگاه، و جامعه برخوردارند. توجه به این قابلیت ها و فعالسازی آنها در مسیر پشتیبانی از نسل جوان فرهیخته و توانمند توصیه می شود.
کارآفرینی دانش بنیان بر بستر ساختارهای قانونی مشوق، پشتیبانی های عمومی و دولتی پیشران رشد و توسعه بیشتری می یابد. ایجاد سازوکارهای مناسب و تاثیرگذار برای حمایت از کارآفرینی دانش بنیان فراتر از رویه های بروکراتیک معمول توصیه می شود.
متخصصان علوم اطلاعات طیف وسیعی از حرفه مندان را در بر می گیرد که هرکدام در عرصه ای مختلف فعال هستند اما خمیرمایه فعالیت آنها اطلاعات و دانش است، بهره گیری بیش از پیش از دانشجویان و دانش آموختگان این حوزه به موفقیت کارآفرینی دانش بنیان در کشور کمک خواهد کرد.
برنامه های درسی حوزه علوم اطلاعات برای همگامی با تغییرات نیازمند بازنگری های مضاعف و ایجاد ارتباط وثیق بین آموزه ها و نیازمندی های جامعه و صنعت است. بخشی از این تغییرات در قالب ایجاد گرایش هایی مرتبط با علوم داده، تحول دیجیتال و تحول مجازی قابل انجام است. توجه به این امر در دانشگاه ها و وزارت علوم توصیه می شود.
کارآفرینی دانش بنیان نیازمند همگام سازی و ایجاد هماهنگی بین سیاست های کلان در سطح ملی است تا سیاست ها و برنامه های ملی بدون اینکه در تعارض با یکدیگر باشند، مسیر را برای کارآفرینی دانش بنیان فراهم سازند.
مفهوم دانش بنیانی فراتر از معیارهایی است که معمولا برای ارزیابی و اعتباربخشی شرکت های دانش بنیان در نظر گرفته می شود. بازنگری ارزیابی ها و تغییر رویکردهای در این زمینه می تواند امکان ورود طیف وسیع تری از افراد به گردونه کارآفرینی دانش بنیان خواهدشد.
دانش بنیان شدن کارآفرینی نیاز به تغییرات جدی در نوع نگاه به نظام مشوق ها به ویژه در ورود به دانشگاه هاست. ورودی های مناسب برای دانشگاه کارآفرین به سختی از سازوکار کنونی کنکور-محور به دست می آید. بنابراین لازم است تعریف «امتیاز ملی استعدادهای کارآفرین» در دستور کار سازمان سنجش آموزش کشور قرار گیرد تا سرمایه گذاری خانواده ها از تمرکز بر کلاس های کنکور به سمت شکوفاسازی استعدادهای خلاق دانش آموزان تغییر جهت داده و بستر را برای شکوفایی نوآوری و خلاقیت درنسل جوان فراهم کند.
در پایان ضمن قدردانی از دست‌اندرکاران کنگره اعم از اعضای کمیته‌های علمی و اجرایی و شورای سیاستگذاری و همچنین هیات مدیره انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی و حامیان کنگره و به ویژه سخنرانان انگیزشی، ارائه‌دهندگان مقالات علمی و اعضای پنل‌های تخصصی، از همه حاضرین حضوری و مجازی در کنگره قدردانی می کنیم و برای همه عزیزان آرزوی سلامتی و موفقیت داریم.
با آرزوی توفیق الهی
کمیته علمی هفتمین کنگره متخصصان علوم اطللاعات
https://info-consulting.ir/wp-content/uploads/2023/05/Untitled-1.jpg400400دکتر مریم اسدیhttp://info-consulting.ir/wp-content/uploads/2020/08/Untitled-5-300x200-1.pngدکتر مریم اسدی2023-05-23 09:11:502023-05-29 15:03:47کارآفرینی دانش بنیان تنها راه پیش‌روی رشد اقتصادی و بهره‌وری نیروی انسانی
