بایگانی برچسب برای: صلاحیت کتابداران

وقتی قرار است حرف از آینده بزنیم، بدون توجه به کیفیت نیروی انسانی (آموزش دیده، چابک، ورزیده، علاقمند به یادگیری و توانمد، آشنا با مهارت‌ها و دانش روز) دست نیافتنی است. موضوع بازآموزی و آموزش حرفه‌مندان دو طیف دارد: 1) نگاه مدیران به نیروی انسانی و دیدن نیروی انسانی به عنوان عامل توسعه و تحول در سازمان است. هر تحولی اگر قرار است اتفاق بافتد از بالا آغاز می‌شود. در کتابخانه هم، کلیه خدمات در پیوند مستقیم با منابع انسانی است. 2) نگاه دوم مربوط به حرفه‌مندان به رشته و حرفه خود است. نگاه یادگیرنده و خلاق به وظیفه و حرفه خود. بی‌شک اگر هر یک از دو طرف طیف وظیفه خود را به خوبی انجام ندهند، تاب‌آوری لازم را برای رسیدن به اهداف کتابخانه در آینده نخواهیم داشت. با سازمانی خمود و بی‌ثمری مواجه خواهیم بود که کنار گذاشته می‌شود یا حذف خواهد شد.

متاسفانه در بافت اغلب کتابخانه‌های دانشگاهی کشور شاهد نوعی عقب گرد هستیم. از یک طرف شاهد انتخاب غیرمتخصصان در پست‌های مدیریتی کتابخانه و از سوی دیگر شاهد بی‌انگیزگی کتابداران و موانع استخدام در جذب نیروهای جدید و خلاق هستیم. اگر نیروی انسانی کارآمد و به روزی نداشته باشیم یا آنها را کارآمد نکرده باشیم؛ نمی‌توان از تمام ظرفیت‌ها برای پیاده‌سازی الگوهای جدید در کتابخانه استفاده کنیم.

همچنین با نگاه سطحی به بافت کتابخانه‌های دانشگاهی کشور، اکثر کتابدارن از سطح دانشی و مهارتی مطلوبی برخوردار نیستند و از تغییراتی که در تمام کارکردهای کتابداری به مدد فناوری اتفاق افتاده است بی‌اطلاع یا کم‌اطلاع هستند. این مسئله به تدریج ماهیت خدماتی کتابخانه دانشگاهی را در دانشگاه کم رنگ کرده است. به اذعان بسياري از متخصصان علوم تربيتي و فعالان حوزه آموزش عالي، هم اكنون محيط‌هاي غيرآكادميك در حال اشغال محيط‌هاي دانشگاهي هستند. بي‌ترديد، بر اساس آخرين رهنمودهاي سازمان‌هاي بالادستي همچون فدراسيون موسسات و انجمن هاي كتابداري (ايفلا) و سازمان يونسكو، ايفاي نقش كتابخانه بايستي بر اساس نيازهاي روز و مبتني بر روش‌هاي جذب مخاطب حداكثري باشد. به بيان ساده، كتابخانه دانشگاهي كه ارگانيسم پويا نداشته باشد در جلب مخاطب از يك سو و ارائه خدمات از سوي ديگر ضعيف عمل خواهد كرد.

فرهنگ اغلب کتابخانه های دانشگاهی کشور فرهنگ یادگیری و دانش‌افزایی نیست و ارزیابی کتابداران و حتی مدیران براساس دانش، توانایی ها و مهارت های آنها صورت نمی‌گیرد. همچنین در ساختار مدیریتی در کتابخانه‌ها نیز مدیریت مشارکتی، دانش‌افزایی و مهارت‌آموزی تشویق نمی‌شود. در حاليكه كتابخانه به عنوان مركزي براي پشتيباني از آموزش‌هاي رسمي و ارائه برنامه‌هاي جانبي فوق برنامه در تمامي جهان شناخته شده است. در هر حال برای خروج از این وضعیت روزآمد سازی علمی و مهارتی مداوم کتابداران ضروری است.

اين روزها، كميته آموزش انجمن كتابداري و اطلاع رساني ايران با تشكيل كارگروه ويژه‌اي با انجام مطالعات الگوسنجي موسسات خارج از كشور و نيازسنجي داخل كشور در حال تدوين سند تحول آموزشي در اين حوزه است. یکی از محورهایی که در سند کمیته آموزش در حال نگارش است تحت عنوان آموزش های ادواری و بازآموزی حرفه‌مندان و کتابداران است.  سوال اینجاست در نهایت فارغ‌التحصیل رشته به عنوان کتابدار در کتابخانه‌ها فعالیت می‌کند یا در موسسات و مراکز اطلاعاتی مشغول می‌شود که به یکسری مهارت‌هایی بسته به موقعیت زمانی و تغییراتی که در علم اتفاق می‌افتد نیاز دارد.

پس به دو نوع بازآموزی نیاز است: 1) بازآموزی های ادواری که مهارت های نو و مکمل است، مهارت هایی که در دانشگاه فرا نگرفته و بسته به تغییرات بوجود آمده است و 2) شکل دوم بازآموزی این است که اطلاعاتی را که قبلاً به دست آورده در دانشگاه یا دوره های آموزشی گذشته، و همچنین با توجه به تغییراتی که اتفاق می‌افتد نیاز است، دوباره آنها کسب کنند و تکمیل کند. با این دو نگاه تا حدودی مشخص می شود چه دوره هایی را طراحی کنیم.

شیوه های آموزشی می تواند در چهار شیوه کلی طراحی شود: 1) بسته‌های آموزشی و ترویجی، 2)حضوری، 3)برخط و 4)کارگاهی تا بسته به علاقمندی افراد از یکی از این بسترها استفاده کنند.

در مورد سطح‌بندی در  بازآموزی‌ها؛  قالب تعیین سطح برای آن پیش بینی شده است.  بسته به اینکه فرد در چه دوره ای فارغ التحصیل شده  و در طول تحصیل خود چه مهارت های کسب کرده و برای تکمیل مهارت ها و دانش خود نیاز به چه دوره هایی دارد یا نیاز به بازآموزی دانش گذشته خود دارد این سطح بندی ها انجام خواهد شد. همچنین سابقه و موقعیت فرد هم در نظر گرفته خواهد شد. در واقع، بر اساس آخرين الگوي مطرح در حيطه آموزشي، ارائه خدمات آموزشي براي هر فرد به نسبت نياز وي شخصي سازي خواهد شد، لذا آموزشي را دريافت مي‌كند كه كاملاً با نيازهاي او انطباق دارد.

درباره ویژگی‌های کتابداران و نحوه پذیرش، به شاخص رتبه بندی QS نگاهی شده است. 50 دانشگاه رتبه بندی شده در این شاخص رتبه بندی گروه علوم کتابداری و علوم اطلاعات را استخراج شد و سرفصل های ده دانشگاه او در این لیست بررسی شد و این سوال مطرح شد چه ویژگی هایی لازم است باعث می شود فرد وارد حرفه شود و به عنوان کتابدار فعالیت کند؟ ویژگی ها و مهارت های کتابدار در کتابخانه دانشگاهی چیست؟ به یک جدولی دست پیدا کردیم که بصورت درصدی مشخص می کرد چه مهارتهایی لازم است و درصد آن را مشخص می کرد. برای مثال ۳۲ درصد مهارت فناورانه؛ سی و پنج درصد حوزه آی‌تی؛ مهارت‌های زبانی، مهارت‌های ارتباطی، تعامل با دیگران و کار گروهی، مهارت های تصمیم گیری، علوم شناختی و امثال اینها.  این یکی از بخش هایی است که می توان در بازآموزی‌ ها توجه کرد و خیلی نقش درخشانی را ایفا می‌کند.

در مورد پذیرش ایده ها این سوال مطرح می شود که حرفه‌‎مند ما چگونه می تواند خودش را به روز نگه دارد؟ خودش را در معرض اخبار و علوم جدید و تغییرات فناوری قرار دهد؟ همه اینها می تواند بحث بازآموزی حرفه مندان را هدایت کند.  دوره های بازآموزی سالیانه اجباری باشد. براساس شرح وظایف افراد

کتابخانه ها دوره های آموزشی خود را به تصویب واحدهای طرح و برنامه برسانند تا هر گونه آموزش‌هایی که از طریق کتابخانه خودشان یا انجمن انجام گرفته بپذیرند. درباره مدرسان باید از تمام ظرفیت های استفاده کرد و از هر کسی که می تواند دانش کاربردی را به خوبی منتقل کند استفاده کرد.

می توان بر اساس الگويی که استخراج خواهد شد، نيازهاي حرفه‌مندان در كتابخانه هاي دانشگاهي را برای نمونه به این پنج دسته تقسیم کرد:

مجموعه سازی، فهرستنویسی و خدمات دهی

مجموعه سازی منابع الکترونیکی و اسناد

فهرستنویسی و رده بندی پایه . پیشرفته (استانداردهها فار داده ای)

مصورسازی و الکوهای استفاده

انتخاب نرم افزار

نمایه سازی

سازماندهی منابع الکترونیکی

مرجع و پژوهش

ابزارهای پژوهش

اخلاق پژوهش

مهارت های پژوهشی

نگارش علمی

روش تحقیق

نحوه آموزش به کاربران و محتواهایی که باید ارائه شود

ابزارهای کاربردی

اخلاق کتابداران

توانایی توسعه منابع یادگیری و ابزارهای آن

آموزش سواد اطلاعاتی

شیوه جستجو و پروفایل

آرشیوها و حفظ و نگهداری

فنون اسکن

دیجیتالی کردن منابع

نظام های مدیریت مجموعه

وب و رسانه های اجتماعی

تولید محتوا

مدیریت رسانه های اجتماعی

طراحی وب سایت

بازاریابی محتوایی

کارآفرینی

برندسازی شخصی برای کتابداران