هر پژوهشی با هدف پر کردن یک خلاء در دانش انجام می‌شود. خلاء پژوهشی (شکاف پژوهشی) عبارت است از کمبود یا نبود اطلاعات، دانش، یا دیدگاهی است که در یک حوزه خاص وجود دارد. این خلاء ممکن است به دلیل محدودیت‌های موجود در پژوهش‌های قبلی، تغییرات در روش‌ها و فناوری‌ها، یا حتی نیازهای نوظهور جامعه و علوم باشد. خلاءهای پژوهشی را می‌توان به انواع مختلفی دسته‌بندی کرد. اینفوگراف زیر، انواع خلاءهای پژوهشی به همراه تعریف آنها را نشان می‌دهد.
همواره یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی علاقه‌مندان به فعالیت‌های پژوهشی، یافتن فهرستی از موضوعات مطرح در یک شاخه علمی و انتخاب یکی از این موضوعات برای پژوهش بیشتر است. در صورتی که طرح تحقیقاتی پیرامون یک موضوع معین یا به سفارش یک سازمان باشد، گام اول یعنی «انتخاب موضوع» برداشته شده است. در غیر این صورت، لازم است پیش از هر اقدامی، موضوع موردنظر انتخاب و پژوهش‌های پیشین در آن موضوع مورد بررسی قرار گیرد. انتخاب یک موضوع مناسب برای پژوهش در یک رشته از علوم، مستلزم آشنایی با «مبانی مفهومی»، «نظریه های علمی تشکیل دهنده آن رشته» و همچنین «شناسایی آخرین پیشرفت های آن علم» است.
آیا انتخاب موضوع مناسب برای پایان‌نامه یا پروژه پژوهشی برای شما چالش‌برانگیز است؟
در این مقاله، شما را با یک فرایند هفت‌مرحله‌ای آشنا می‌کنم تا به شما در انتخاب موضوع پژوهش کمک کند. علاوه بر این، دو ابزار رایگان هوش مصنوعی را در انتهای این مقاله معرفی می‌کنم تا به شما در ایجاد و پیشنهاد موضوع‌ها و فرضیه‌های پژوهش کمک کند. بریم شروع کنیم…
موضوعی را شناسایی کنید که با علایق شما همسو باشد. این کار باعث می‌شود که فرایند پژوهش برای شما جذاب‌تر شود و منجر به کارهای خلاقانه‌تر و پرشورتر شود. ایده‌های خود را بنویسید. با یک نقشه ذهنی، موضوع اصلی و موضوع‌های فرعی و مرتبط آن را تعیین کنید. می‌توانید نقشه ذهنی خود را روی کاغذ بیاورید یا از نرم‌افزارهای مربوط به ترسیم نقشه ذهنی استفاده کنید (برای مثال نرم‌افزار XMind).
به‌عنوان یک پژوهشگر، درک دامنه پژوهشتان بسیار مهم است. این دامنه شامل توجه به امکانات و منابع در دسترس، توجه به زمان پژوهش، هدف و عمق پژوهش است.
موضوعات بالقوه را طوفان فکری کنید و آنها را با دوستان، اساتید یا در جامعه تخصصی که عضو آن هستید به بحث بگذارید. این می‌تواند بازخورد ارزشمندی را ارائه دهد و جرقه ایده‌های جدیدی را ایجاد کند.
برای امکان‌سنجی موضوع خود یک جستجوی اولیه انجام دهید. این شامل جستجوی کلیدواژه‌های مهم پژوهشتان در پایگاه‌های اطلاعاتی دانشگاهی و مطالعه متون رشته‌تان است. با این جستجو متوجه می‌شوید آیا موضوع شما دارای پیشینه‌ای است یا خیر؟ و پژوهش‌های گذشته از چه دریچه‌ای و با چه روشی به مسئله شما پرداخته‌اند.
با جستجوی اولیه‌ای که انجام دادید، می‌توانید بر جنبه خاص موضوع خود تمرکز کنید و محدوده آن را مشخص‌تر و روشن‌تر کنید. برای مثال توجه به دیدگاه‌های مختلف، یا تمرکز بر یک دوره زمانی خاص، موقعیت جغرافیایی، فرهنگ، فرد یا گروه خاص.
ممکن است مدتی زیادی طول بکشد تا یک موضوع پژوهش جدید پیدا کنید که به آن علاقه دارید. تسلیم نشوید به جستجو ادامه دهید و به یادگیری ادامه دهید.
اکنون می‌توانید از هوش مصنوعی برای یافتن ایده‌های موضوعی استفاده کنید.
یکی از ابزارهای رایگان هوش مصنوعی که به شما امکان می‌دهد این کار را انجام دهید، بینگ چت است. PDF هر مقاله را آپلود کنید و از هوش مصنوعی بخواهید بخش هدف و محدودیت‌ها را بخواند. ممکن است بتوانید ایده‌هایی به دست بیاورید.
یکی دیگر از ابزارهای رایگان هوش مصنوعی که می‌تواند به شما در یافتن موضوعات و ایجاد فرضیه کمک کند، InsightAI نام دارد. InsightAI به پایگاه‌های اصلی جستجوی پیشینه و ادبیات موضوع وصل است و می‌تواند چندین مقاله را بخواند و به شما در ایده‌پردازی کمک کند.
به یاد داشته باشید، به‌عنوان یک پژوهشگر، انعطاف‌پذیری و سازگاری عنصر کلیدی است. موضوع شما ممکن است با مطالعه بیشتر و جستجو تکامل یابد و این بخشی عادی از فرایند پژوهش است.
امیدوارم این راهنما مفید بوده باشد.
منابع مرجع منابعی هستند که در ابتدای فرایند پژوهش و بدست آوردن دانش موضوعی استفاده می‌شوند. منابعی هستند که از اول تا آخر خوانده نمی‌شود و فقط براساس نیاز اطلاعاتی بخش‌هایی از آن را مطالعه می‌کنیم. منابع مرجع انواع مختلفی دارند که فرهنگ‌ها، دایره المعارف‌ها، دستنامه‌ها و …جز منابع مرجع هستند. البته منابع مرجع با توجه به نوع اطلاعاتی که در اختیار کاربر قرار می‌دهند به منابع ردیف اول، دوم و سوم تقسیم می‌شوند.
در این فیلم آموزشی کوتاه پنج دلیل استفاده از منابع مرجع به خوبی بیان می‌شود که عبارتند از:
۱. پاسخ به سوالات اساسی 5w
۲. آزمون فرضیه ها
۳. شناسایی کلیدواژه برای جستجو
۴. محدود کردن موضوع خود
۵. یافتن منابع دقیق تر با استفاده از ماخذ آن
سابمیت یا ارسال مقاله، از مراحل نهایی یک کار پژوهشی است. به عبارتی با این کار، حاصل پژوهش خود را در معرض ارزیابی و داوری قرار می‌دهید. ناشر مجله، پنلی را در اختیار نویسندگان قرار می‌دهد. نویسندگان باید براساس دستورالعمل ناشر، مقاله خود را در آن پنل بارگذاری کنند. هر بار که نویسنده به پنل مراجعه می کند، ممکن است مقاله را در وضعیت‌های (Status) مختلفی مشاهده کند. دانستن معنای عبارات مربوط به وضعیت، به نویسنده کمک می‌کند تا بفهمد مقاله در چه مرحله‌ای از فرایند داوری و ارزیابی قرار دارد. در این مقاله، به این وضعیت‌ها براساس پرسش‌های دانشجویان و پژوهشگران پرداختم.
سوال: وضعیت مقاله « in production» است. ممکن است به من بگویید معنی آن چیست؟
وقتی مقاله شما پذیرفته شده است به بخش تولید و انتشار مجله می رود تا کارهای نهایی مقاله از نظر قالب و ساختار انجام شود. در نهایت برای شما می‌فرستند تا چک نهایی را از نظر صحت اطلاعات انجام دهید. به عبارتی مقاله پذیرفته شده و آماده تولید است.
سوال: من قبلاً مقاله‌ای را به مجله Elsevier ارسال کردم. پس از دو دور revise، وضعیت مقاله “decision in process” شد. ممکن است به من بگویید معنی آن چیست؟ و چقدر طول می کشد؟
هنگامی که یک مجله وضعیت « decision in process « را نشان می‌دهد، به این معنی است که هیئت تحریریه در حال تصمیم گیری نهایی درباره مقاله شما است. در این وضعیت، ویراستار پیش از تصمیم گیری، نسخه اصلاح شده و پاسخ‌های شما به نظرهای داور را بررسی می‌کند. ممکن است ویراستار تصمیم بگیرد که یک بار دیگر با داوران مشورت کند. گاهی اوقات، ممکن است تعداد زیادی مقاله قبل ازمقاله شما جمع شده باشد. به همین دلیل این مرحله ممکن است طولانی شود. هیچ چارچوب زمانی خاصی برای این وجود ندارد؛ زمان بسته به مجله و رشته متفاوت باشد. اگر یک ماه پس از آخرین تغییر وضعیت، پاسخی دریافت نکردید، منطقی است که به سردبیر نامه بنویسید و وضعیت مقاله خود را جویا شوید.
سوال: مقاله ای را به مجله‌ای ارسال کردم وضعیت آن از Awaiting AE assignment به Awaiting Referee Selection و سپس Awaiting Referee Assignment تغییر کرد. بعد از آن مجددا به Awaiting Referee Selection تغییر کرده است. آیا مقاله من برای داوری رد شده است؟
هنگامی که مقاله ارسال می‌شود، سردبیر آن را بررسی و ارزیابی می‌کند. این مرحله را می‌توان به عنوان «Awaiting AE assignment» نامید که در آن مقاله از نظر ملاحظات اخلاقی و تطابق دامنه با خوانندگان مجله ارزیابی می شود. در مرحله بعد، داوران مناسب بر اساس موضوع مقاله انتخاب می‌شوند و این مرحله، «Awaiting Referee Selection» است. مرحله دیگری وجود دارد که وضعیت «Awaiting Referee Assignment « است. در این مورد، احتمالاً داوران دعوت شده در دسترس نیستند، بنابراین دوباره یک دور انتخاب داور انجام می شود. پس مقاله رد نشده است.
سوال: منظور از “Awaiting AE evaluation” چیست؟ مقاله ای را به مجله ارسال کردم. در ابتدا وضعیت “Awaiting Reviewer Scores” بود، سپس به “Awaiting AE Recommendation” تغییر کرد و اکنون “ Awaiting AE evaluation” است.
وضعیت “Awaiting AE evaluation” به این معنی است کهpeer review (داوری همتا) تکمیل شده است و اکنون ویراستار (AE: Assign editor) بازخورد ارائه شده از سوی داوران را در نظر می گیرد و به تصمیم می رسد. متداول ترین تصمیماتی که گرفته می شود به شرح زیر است:
سوال: ماه گذشته مقاله ای را به مجله ای ارسال کردم. اکنون، پس از امتیازات داور و پس از انتظار، وضعیت “Awaiting Reviewer Scores” و “Awaiting Final Decision “را با هم نشان می دهد. این یعنی چی؟
این بدان معناست که مقاله برای داوری ارسال شده است و احتمالاً داوری به پایان رسیده است و اکنون مجله منتظر نمرات نهایی از سوی داوران است. تصمیم نهایی – پذیرش یا رد مقاله – بستگی به نمرات داوران دارد، به همین دلیل وضعیت مقاله شما به Awaiting Reviewer Scores و Awaiting Final Decision به‌روز می‌شود. اگر بعد از چند هفته، پاسخی از مجله دریافت نکردید، می‌توانید وضعیت مقاله خود را پیگیری کنید.
شناخت و اطلاع از واژگان نگارش مقاله کمک می کند تا درک درست و دقیقی از فعالیت‌ها و فرایندهای کاری مربوط به نگارش مقاله داشته باشید و شما را از سردرگمی رها خواهد کرد. در این مقاله به تعدادی از واژه‌ها خواهم پرداخت و به تدریج به آن اضافه خواهم کرد.
مسئولیت مکاتبه با مجله را قبل از چاپ مقاله به عهده دارد و در صورت چاپ مقاله، پاسخ‌گوی سؤالات خوانندگان مقاله است.
فرآیندی که در آن مقاله قبل از انتشار توسط متخصصان موضوعی یا همتراز نویسنده ارزیابی و داوری می‌شود.
نام و آدرس دانشگاه محل تحصیل یا جایی که پژوهش در آن انجام گرفته است.
مقالاتی هستند که بر اساس مقالات منتشر شده نگاشته می شوند. به عبارتی مقالات مروری به منظور بررسی و تبیین وضعیت موجود درباره یک موضوع یا مسئله، متون را بررسی و تحلیل می‌کنند.
شیوه‌ای که نحوه و شکل ارجاع دادن به منابع مورد استفاده در مقاله (ارجاع درون‌متنی و فهرست ماخذ) را نشان می‌دهد. برای مثال سبک استناددهی APA، Harvard، Chicago
در وبگاه مجله تحت این عنوان؛ دامنه موضوعی و اهداف مجله بیان می‌شود.
مجلاتی که مقالات آن برای کاربر نهایی رایگان است و هزینه چاپ مقاله از نویسنده مقاله اخذ می‌شود.
هزینه ای که پژوهشگر برای چاپ مقاله در «مجلات دسترسی آزاد» باید بپردازد.
نامه‌ای که در هنگام ارسال مقاله به مجله، نویسنده برای سردبیر مجله می‌نویسد.
به پیش نویس نهایی مقاله، قبل از پذیرش گفته می شود.
مقالات پذیرفته شده در یک کنفرانس، در آن چاپ می‌شود.
نویسنده، مقاله را براساس الگوی مدنظر مجله می‌نویسد.
به فرایند ارسال مقاله به مجله یا کنفرانس گفته می‌شود.
در وبگاه مجله بخشی وجود دارد که نویسنده را از نظر چگونگی ساختار مقاله، قواعد نگارشی، شیوه استناددهی، و نحوه ارسال… راهنمایی می‌کند.
تصحیح نسخه نهایی مقاله از سوی نویسنده(گان) و امید به انتشار آن.
به شماره‌های مجله گفته می شود که در فواصل زمانی منظم یا معین (هفتگی، فصلی، ماهانه، سالانه) منتشر می‌شوند.
به شماره‌های ویژه مجله گفته می‌شود که بنا به علت یا مناسبتی منتشر می‌شوند.
اطلاع‌یاری محملی است برای آموزش سواد اطلاعاتی و مهارتهای پژوهشگری. هدف و رسالت اطلاع‌یاری تسهیلگری است و مجهز کردن شما به سلاح سواد اطلاعاتی و پژوهشگری است. تلاش می‌شود خدمتی مستمر در راستای کسب اطلاعات باکیفیت و پاسخ به نیازهای اطلاعاتی شما فراهم شود.
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
