چگونه یک موضوع خوب انتخاب کنیم؟
یکی از اساسی‌ترین چالش‌هایی که علاقه‌مندان به فعالیت‌های پژوهشی با آن مواجه‌اند، یافتن مجموعه‌ای از موضوعات مطرح در یک حوزه علمی و انتخاب مناسب‌ترین گزینه برای ادامه‌ی تحقیق است. اگر پژوهش بر پایه‌ی یک موضوع مشخص یا به سفارش نهادی خاص طراحی شده باشد، مرحله‌ی «انتخاب موضوع» از پیش طی شده است. اما در غیر این صورت، پژوهشگر پیش از آغاز هر اقدامی باید موضوعی را برگزیند و به بررسی مطالعات پیشین در آن زمینه بپردازد.
انتخاب موضوعی مناسب برای تحقیق در یک رشته علمی، نیازمند آشنایی با «مبانی مفهومی»، «نظریه‌های بنیادین» آن رشته، و نیز «شناخت آخرین دستاوردها و پیشرفت‌های علمی» در آن حوزه است. این سه عامل، پایه‌های ضروری برای تعریف مسئله‌ای معنادار و کاربردی در عرصه پژوهش محسوب می‌شوند.
راهبردهای انتخاب موضوع
- مطالعه عمیق و تحلیلی متون در ارتباط با موضوع موردعلاقه
- حضور در کنفرانس ها، همایش ها و سخنرانی های علمی و مرور در فهرست مقالات آنها
- مرور محورهای پیشنهادی همایش های ملی و جهانی
- جستجو در پایگاه های اطلاعاتی Web of Science & Scopus (تنظیم آن براساس بیشترین استناد)
- جستجو در وب تحت عبارت
“موضوعات پژوهشي” (research topics)
”اولويت هاي پژوهشي” (research priorities)
“مباحث پژوهشي” ( issues for research)
”پيشنهادهايي براي پژوهشهاي بيشتر” (further research) + حوزه هاي دلخواه
مثال:
Immigration research topics
Research issues in immigration
Further research in immigration
Research priorities in immigration
- مرور و کنجکاوی در فهرست مندرجات مجلات علمی
- جستجو در Google Trends برای آگاهی از روند موضوع
- جستجو در وبگاه های دانشگاه های معتبر (Research area)
- بررسی”پيشنهادهايي براي پژوهشهاي بيشتر” در فصل آخر پايان نامه ها براي آگاهي از موضوع هاي بالقوه مناسب
- مشورت با استادان و ساير دانشجويان آگاه و منتقد در مورد موضوع هاي قابل قبول و مطرح
- توجه به علاقه و نیاز جامعه
در این ویدئو، با صدای من، مجموعه‌ای از راهکارهای کاربردی که نتیجه بررسی‌ها و گفتگو با پژوهشگران برجسته است، ارائه می‌شود. آشنایی با این راهکارها و بهره‌گیری از آنها، می‌تواند مسیر مناسبی برای تعریف موضوع پژوهش با توجه به علایق شخصی فراهم کند. با تمرین و به‌کارگیری این توصیه‌ها، مهارت و تسلط در انتخاب موضوع پژوهشی به‌تدریج شکل خواهد گرفت.
همچنین دو ویدئو دیگر با عنوان چگونه موضوع خود را گسترش دهیم؟ و انتخاب موضوع پژوهش در زیر آمده است که بصورت کاربردی و با مثال نحوه محدود کردن موضوع را بیان می کند.
تمرین: موضوعی در حوزه خود بصورت کلی و عام در نظر بگیرید و از راهکارهای بیان شده، برای تعیین موضوع مناسب و شسته رفته استفاده کنید. برای مثال مقالات هسته را در پایگاه های استنادی شناسایی کنید، دانشگاه های معتبر در حال انجام چه تحقیقاتی در حوزه موردنظر هستند، موضوع را در گوگل ترند بررسی کنید، محورهای همایش ها را ببینید، نشریات تخصصی خود را شناسایی کنید و فهرست مندرجات آن را ببینید…
