انواع خلاء‌های پژوهشی: نمودار هرمی

هر پژوهشی با هدف پر کردن یک خلاء در دانش انجام می‌شود. خلاء پژوهشی عبارت است از کمبود یا نبود اطلاعات، دانش، یا دیدگاهی است که در یک حوزه خاص وجود دارد. این خلاء ممکن است به دلیل محدودیت‌های موجود در پژوهش‌های قبلی، تغییرات در روش‌ها و فناوری‌ها، یا حتی نیازهای نوظهور جامعه و علوم باشد. خلاءهای پژوهشی را می‌توان به انواع مختلفی دسته‌بندی کرد. اینفوگراف زیر، انواع خلاء‌های پژوهشی  به همراه تعریف آنها را نشان می‌دهد.

فایل اینفوگراف

Loading

چگونه موضوع پژوهشی انتخاب کنیم؟ یک راهنمای ساده

همواره یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی علاقه‌مندان به فعالیت‌های پژوهشی، یافتن فهرستی از موضوعات مطرح در یک شاخه علمی و انتخاب یکی از این موضوعات برای پژوهش بیشتر است. در صورتی که طرح تحقیقاتی پیرامون یک موضوع معین یا به سفارش یک سازمان باشد، گام اول یعنی «انتخاب موضوع» برداشته شده است. در غیر این صورت، لازم است پیش از هر اقدامی، موضوع موردنظر انتخاب و پژوهش‌های پیشین در آن موضوع مورد بررسی قرار گیرد. انتخاب یک موضوع مناسب برای پژوهش در یک رشته از علوم، مستلزم آشنایی با «مبانی مفهومی»، «نظریه های علمی تشکیل دهنده آن رشته» و همچنین «شناسایی آخرین پیشرفت های آن علم» است.

آیا انتخاب موضوع مناسب برای پایان‌نامه یا پروژه پژوهشی برای شما چالش‌برانگیز است؟

در این مقاله، شما را با یک فرایند هفت‌مرحله‌ای آشنا می‌کنم تا به شما در انتخاب موضوع پژوهش کمک کند. علاوه بر این، دو ابزار رایگان هوش مصنوعی را در انتهای این مقاله معرفی می‌کنم  تا به شما در ایجاد و پیشنهاد موضوع‌ها و فرضیه‌های پژوهش کمک کند. بریم شروع کنیم…

مرحله 1: علایق خود را شناسایی کنید

موضوعی را شناسایی کنید که با علایق شما همسو باشد. این کار باعث می‌شود که فرایند پژوهش برای شما جذاب‌تر شود و منجر به کارهای خلاقانه‌تر و پرشورتر شود. ایده‌های خود را بنویسید. با یک نقشه ذهنی، موضوع اصلی و موضوع‌های فرعی و مرتبط آن را تعیین کنید. می‌توانید نقشه ذهنی خود را روی کاغذ بیاورید یا از نرم‌افزارهای مربوط به ترسیم نقشه ذهنی استفاده کنید (برای مثال نرم‌افزار XMind).

مرحله 2: دامنه و محدوده موضوع خود را مشخص کنید

به‌عنوان یک پژوهشگر، درک دامنه پژوهشتان بسیار مهم است. این دامنه شامل توجه به امکانات و منابع در دسترس، توجه به زمان پژوهش، هدف و عمق پژوهش است.

مرحله 3: با متخصصان، اساتید و هم‌رشته‌ای‌ها خود صحبت و مشورت کنید

موضوعات بالقوه را طوفان فکری کنید و آنها را با دوستان، اساتید یا در جامعه تخصصی که عضو آن هستید به بحث بگذارید. این می‌تواند بازخورد ارزشمندی را ارائه دهد و جرقه ایده‌های جدیدی را ایجاد کند.

مرحله 4: یک جستجوی مقدماتی انجام دهید

برای امکان‌سنجی موضوع خود یک جستجوی اولیه انجام دهید. این شامل جستجوی کلیدواژه‌های مهم پژوهشتان در پایگاه‌های اطلاعاتی دانشگاهی و مطالعه متون رشته‌تان است. با این جستجو متوجه می‌شوید آیا موضوع شما دارای پیشینه‌ای است یا خیر؟ و پژوهش‌های گذشته از چه دریچه‌ای و با چه روشی به مسئله شما پرداخته‌اند.

مرحله 5: موضوع خود را اصلاح کنید

با جستجوی اولیه‌ای که انجام دادید، می‌توانید بر جنبه خاص موضوع خود تمرکز کنید و محدوده آن را مشخص‌تر و روشن‌تر کنید. برای مثال توجه به دیدگاه‌های مختلف، یا تمرکز بر یک دوره زمانی خاص، موقعیت جغرافیایی، فرهنگ، فرد یا گروه خاص.

مرحله 6: صبور باشید

ممکن است مدتی زیادی طول بکشد تا یک موضوع پژوهش جدید پیدا کنید که به آن علاقه دارید. تسلیم نشوید به جستجو ادامه دهید و به یادگیری ادامه دهید.

مرحله 7: از ابزارهای هوش مصنوعی (AI) کمک بگیرید

اکنون می‌توانید از هوش مصنوعی برای یافتن ایده‌های موضوعی استفاده کنید.

یکی از ابزارهای رایگان هوش مصنوعی که به شما امکان می‌دهد این کار را انجام دهید، بینگ چت است. PDF هر مقاله را آپلود کنید و از هوش مصنوعی بخواهید بخش هدف و محدودیت‌ها را بخواند. ممکن است بتوانید ایده‌هایی به دست بیاورید.

یکی دیگر از ابزارهای رایگان هوش مصنوعی که می‌تواند به شما در یافتن موضوعات و ایجاد فرضیه کمک کند، InsightAI نام دارد. InsightAI به پایگاه‌های اصلی جستجوی پیشینه و ادبیات موضوع وصل است و می‌تواند چندین مقاله را بخواند و به شما در ایده‌پردازی کمک کند.

به یاد داشته باشید، به‌عنوان یک پژوهشگر، انعطاف‌پذیری و سازگاری عنصر کلیدی است. موضوع شما ممکن است با مطالعه بیشتر و جستجو تکامل یابد و این بخشی عادی از فرایند پژوهش است.

امیدوارم این راهنما مفید بوده باشد.

Loading

ChatGPT چقدر می‌تواند به سوالات ما پاسخ دهد؟

ChatGPT مخفف Chat Generative Pre-trained Transformer است. آن یک ابزار پردازش زبان طبیعی است که توسط فناوری هوش مصنوعی هدایت می‌شود و به شما امکان می‌دهد مکالمات انسان‌مانند و خیلی بیشتر با چت‌بات داشته باشید. چت جی پی تی علاوه بر پاسخگویی به سوالات ساده، عملکردهای زیادی نیز دارد. ChatGPT می‌تواند مقاله بنویسد، شی یا چیزی را با جزئیات زیادی توصیف کند، مکالمات فلسفی با آن انجام دهید و حتی برای شما کدنویسی کند.

تفاوتی که چت جی پی تی با موتور جستجو دارد این است که ChatGPT یک مدل زبانی است که برای برقراری مکالمه با کاربر نهایی ایجاد شده است. موتور جستجو ابزاری است که امکان می‌دهد صفحات وب موردنظر کاربر پیدا شود. نسخه رایگان چت جی پی تی امکان جستجوی اطلاعات در اینترنت را ندارد. از اطلاعاتی که از داده‌های حجیم آموخته است برای ایجاد پاسخ استفاده می‌کند و به کاربر در قالب یک متن ارائه می دهد.

از تفاوت دیگر این دو، ChatGPT فقط تا سال 2021 به اطلاعات دسترسی دارد، در حالی که یک موتور جستجوی معمولی مانند Google به آخرین اطلاعات دسترسی دارد. بنابراین، اگر از نسخه رایگان ChatGPT بپرسید که چه کسی جام جهانی 2022 را برده است، نمی‌تواند به شما پاسخ دهد، اما گوگل این کار را می‌کند.

در آزمایشی دو کتابدار دانشگاهی چت جی پی تی را مورد آزمایش قرار دادند و چهار سوال را از ChatGPT پرسیدند. من فقط یک سوال را بیان می‌کنم و نکاتی که در آن نهفته است در زیر اشاره خواهم کرد.

سوال مرجع : من به دنبال اطلاعاتی درباره میزان حضور در کلیسا در ایالات متحده از 1950-2000 هستم.

پاسخ ChatGPT: 

سلام! در حالی که من به مجموعه داده های فعلی دسترسی مستقیم ندارم، می‌توانم راهنمایی‌هایی برای یافتن اطلاعات مورد نظر شما ارائه دهم. برای یافتن اطلاعاتب در مورد میزان حضور در کلیسا در ایالات متحده از سال 1950 تا 2000، می توانید این مراحل را دنبال کنید:

  • با بررسی منابع مختلفی که مجموعه‌های داده را مدیریت می‌کنند، مانند مخازن داده‌ها، مؤسسات تحقیقاتی، وب‌سایت‌های دولتی و سازمان‌های مذهبی شروع کنید.
  • سازمان‌های دولتی مانند اداره سرشماری ایالات متحده یا مرکز ملی آمار سلامت ممکن است داده‌های مرتبطی داشته باشند. از وب‌سایت‌های آن‌ها دیدن کنید و پایگاه‌های اطلاعاتی، نظرسنجی‌ها یا انتشارات مربوط به مشارکت مذهبی یا گرایش‌های اجتماعی را بررسی کنید.
  • به دنبال منابع داده ارائه شده توسط سازمان‌های مذهبی یا گروه‌های مذهبی باشید. برخی ممکن است در بازه زمانی مشخص، نظرسنجی انجام داده باشند یا سوابقی در مورد میزان حضور در کلیسا داشته باشند. به عنوان مثال می‌توان به مرکز تحقیقات پیو، انجمن آرشیو داده‌های دین (ARDA) یا شورای ملی کلیساها اشاره کرد.
  • مؤسسات دانشگاهی اغلب مطالعاتی را در مورد گرایشات مذهبی انجام می‌دهند. وب‌سایت‌های دانشگاه، مراکز تحقیقاتی، یا نشریات جامعه‌شناسی، مطالعات دینی یا جمعیت‌شناسی را بررسی کنید. نظرسنجی عمومی اجتماعی (GSS) یکی از این نظرسنجی های طولانی مدت است که داده های مربوط به مشارکت مذهبی را جمع آوری می کند.
  • از موتورهای جستجو مانند Google یا موتورهای جستجوی داده‌های تخصصی (مانند Data.gov، Google Dataset Search) برای جستجوی کلمات کلیدی مانند «داده‌های حضور در کلیسا» یا «داده‌های مشارکت مذهبی» استفاده کنید. جستجوی خود را با تعیین بازه زمانی مورد نظر اصلاح کنید.
  • اگر نمی‌توانید یک مجموعه داده جامع پیدا کنید، ممکن است لازم باشد داده ها را از چندین منبع جمع‌آوری کرده و خودتان آن را جمع آوری کنید. بررسی‌ها یا مقالات منتشر شده‌ای که میزان حضور در کلیسا را در بازه زمانی مشخص‌شده گزارش می‌کنند و داده‌های مربوطه را استخراج کنید.
  • به یاد داشته باشید که اعتبار و روش شناسی منابعی را که پیدا می کنید ارزیابی کنید. علاوه بر این، در دسترس بودن داده ها برای سال های خاص در بازه زمانی درخواستی ممکن است متفاوت باشد.

با توجه به پاسخ ایجاد شده، نشان می‌دهد،

ChatGPT همیشه پاسخ درست و دقیقی نمی‌دهد، به این دلیل که پاسخ آن براساس اطلاعاتی است که به آن یاد داده‌ شده است. اما می‌تواند نقطه شروع و حرکت را به کاربر بگوید. به عبارتی به کاربر راهنمایی می‌کند از کجا آغاز کند. نکته بعدی ارزبابی پاسخ‌های داده شده توسط ChatGPT است. در نتیجه تعیین اعتبار و ارزیابی پاسخ‌ها برعهده خود کاربر است.

نکته دیگری که باید به آن توجه کرد نحوه پرسیدن سوال از سوی کاربر از ChatGPT بسیار مهم است، چون نوع سوال بر کیفیت پاسخ‌ها تاثیر می‌گذارد. خلاصه اینکه فهم و درک درست از قابلیت‌های فنی، عملی و اخلاقی ابزارهای هوش مصنوعی و کسب مهارت درباره آنها، کمک می‌کند از کاربردهای آنها درست، بهینه و موثر استفاده کنیم.

Loading

موضوع و مساله، دو جزء مهم پژوهش

Loading

کاربرد اصطلاحنامه‌ها در پژوهش: کارگاه آموزشی

برگزارکننده: انجمن علمی دانشجویی آموزش و پرورش دانشگاه علامه طباطبایی
مدرس: دکتر مریم اسدی

Loading