نوشته‌ها

راه حل 12 مرحله‌ای برای انجام یک پژوهش علمی

در ابتدا این پرسش مطرح می‌شود که پژوهش علمی چیست؟ بسته به اینکه این پرسش را از چه کسی می‌پرسید، به احتمال زیاد پاسخ‌های متفاوتی از سوی افراد دریافت خواهید کرد. برخی خواهند گفت که آنها به طور مرتب در وبگاه‌های مختلف تحقیق و جستجو می‌کنند تا بهترین مکان برای خرید کالاها یا خدمات مورد نظر خود را بیابند. شبکه‌های تلویزیونی ظاهراً تحقیقاتی را از صاحبنظران یا مردم درباره موضوعات مختلف اجتماعی و سیاسی مانند انتخابات آینده یا پروژه‌های مختلف دولتی انجام می‌دهند. دانشجویان برای انجام تکالیف خود یا برای انجام مقالات ترم ، اطلاعات مورد نیاز خود را از اینترنت می‌یابند. مشاغل و مشاوران، راه‌حل‌های مختلفی را برای رفع مشکلات سازمانی مانند تنگناهای زنجیره تأمین یا شناسایی الگوهای خرید مشتری جستجو و تحقیق می‌کنند.

با این حال، هیچ یک از موارد فوق را نمی‌توان “پژوهش علمی” نامید، مگر اینکه:

1) به بدنه علم کمک کند

2) از روش علمی پیروی کند.

پس پژوهش علمی  ( Scientific Research) به معنای یافتن پاسخ یا حل مساله با یک روش شناخته شده علمی است. آشنایی با گام‌های پژوهش علمی موجب ساختارمند شدن ذهن و کاهش اضطراب و سردرگمی پژوهشگر خواهد شد. در این نوشته یک راه حل 12 مرحله‌ای به همراه رهنمودهای کاربردی انجام آن را خواهیم گفت.

دوازده گام برای انجام یک پژوهش علمی

  1. شناسایی حوزه پژوهشی مورد علاقه خود
  2. جستجوی تمام حوزه‌های پژوهشی حوزه مورد علاقه در پایگاه‌های اطلاعاتی و مجراهای اطلاعاتی از قبیل وب
  3. یافتن حداقل 50 چکیده و استفاده از کلیدواژه های آن برای جستجو در منابع اطلاعاتی
  4. استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی استنادی از قبیل اسکوپوس، ای اس ای و گوگل اسکالر و تنظیم مقالات براساس تعداد استناد (نشان دهنده اعتبار و  اهمیت مقاله است)
  5. دانلود یا امانت مقالات و کتاب‌های مرتبط و انتخاب شده و مطالعه دقیق و هدف‌مند آنها
  6. یافتن مقالات دیگر از طریق فهرست ماخذ مقالات دانلود شده
  7. تهیه رئوس مطالب و برنامه زمان‌بندی (دقیقا مشخص کنید چه چیزی می‌خواهید انجام دهید و چگونه)
  8. در صورت نیاز تماس با نویسندگان و صاحب نظران برای تبادل نظر
  9. در صورت امکان تقاضا برای گرفتن کمک هزینه و تقاضا برای گرفتن امکانات پژوهشی و آزمایشگاهی (از قبیل نرم افزار، دستگاه آزمایش، مواد و ابزار آزمایشگاهی و …)
  10. اجرای پژوهش
  11. ثبت نتایج و جزئیات در طول فرایند اجرای پژوهش
  12. نگارش پژوهش و انتشار آن در قالب مقاله، پایان نامه یا گزارش فنی

 رهنمودها

  • در حین پژوهش گروه‌های تحقیقاتی که مشابه با موضوع مورد پژوهش شماست شناسایی کنید و به آنها بپیوندید مثلا گروه های بحث، فروم ها و …
  • هر دو هفته یکبار کارهایی که انجام داده‌اید را دقیقا بنویسید و ثبت کنید. این روش به کار شما نظم و ساختار می‌دهد.
  • حوزه‌های پژوهشی را برای پژوهش خود انتخاب کنید که مورد علاقه شماست . مطمئن شوید در طول پژوهش موضوع برای شما ملال‌انگیز و کسل‌کننده نمی‌شود.
  • تمام فعالیت‌های خود را ثبت کنید. این به شما کمک می‌کند برای توجیه نتایج خود به راحتی کارهایی که انجام داده‌اید را به خاطر آورید.

ابزارهایی که در طول پژوهش علمی به آن نیاز دارید:

رایانه

ایده‌ها و نظرات دیگران (پژوهش‌های مرتبط با حوزه)


منابع کتابخانه


اینترنت


ذهن خلاق و کنجکاو


زمان

Loading

چگونه یک موضوع خوب انتخاب کنیم؟

یکی از اساسی‌ترین چالش‌هایی که علاقه‌مندان به فعالیت‌های پژوهشی با آن مواجه‌اند، یافتن مجموعه‌ای از موضوعات مطرح در یک حوزه علمی و انتخاب مناسب‌ترین گزینه برای ادامه‌ی تحقیق است. اگر پژوهش بر پایه‌ی یک موضوع مشخص یا به سفارش نهادی خاص طراحی شده باشد، مرحله‌ی «انتخاب موضوع» از پیش طی شده است. اما در غیر این صورت، پژوهشگر پیش از آغاز هر اقدامی باید موضوعی را برگزیند و به بررسی مطالعات پیشین در آن زمینه بپردازد.
انتخاب موضوعی مناسب برای تحقیق در یک رشته علمی، نیازمند آشنایی با «مبانی مفهومی»، «نظریه‌های بنیادین» آن رشته، و نیز «شناخت آخرین دستاوردها و پیشرفت‌های علمی» در آن حوزه است. این سه عامل، پایه‌های ضروری برای تعریف مسئله‌ای معنادار و کاربردی در عرصه پژوهش محسوب می‌شوند.


راهبردهای انتخاب موضوع

  •  مطالعه عمیق و تحلیلی متون در ارتباط با موضوع موردعلاقه
  •  حضور در کنفرانس ها، همایش ها و سخنرانی های علمی و مرور در فهرست مقالات آنها
  •  مرور محورهای پیشنهادی همایش های ملی و جهانی
  •  جستجو در پایگاه های اطلاعاتی Web of Science & Scopus (تنظیم آن براساس بیشترین استناد)
  •  جستجو در وب تحت عبارت
    “موضوعات پژوهشي” (research topics)
    ”اولويت هاي پژوهشي” (research priorities)
    “مباحث پژوهشي” ( issues for research)
    ”پيشنهادهايي براي پژوهشهاي بيشتر” (further research) + حوزه هاي دلخواه

مثال:

Immigration research topics

Research issues in immigration

Further research in immigration

Research priorities in immigration

  •  مرور و کنجکاوی در فهرست مندرجات مجلات علمی
  •  جستجو در Google Trends برای آگاهی از روند موضوع
  •  جستجو در وبگاه های دانشگاه های معتبر (Research area)
  • بررسی”پيشنهادهايي براي پژوهشهاي بيشتر” در فصل آخر پايان نامه ها براي آگاهي از موضوع هاي بالقوه مناسب
  • مشورت با استادان و ساير دانشجويان آگاه و منتقد در مورد موضوع هاي قابل قبول و مطرح
  • توجه به علاقه و نیاز جامعه


در این ویدئو، با صدای من، مجموعه‌ای از راهکارهای کاربردی که نتیجه بررسی‌ها و گفتگو با پژوهشگران برجسته است، ارائه می‌شود. آشنایی با این راهکارها و بهره‌گیری از آن‌ها، می‌تواند مسیر مناسبی برای تعریف موضوع پژوهش با توجه به علایق شخصی فراهم کند. با تمرین و به‌کارگیری این توصیه‌ها، مهارت و تسلط در انتخاب موضوع پژوهشی به‌تدریج شکل خواهد گرفت.

همچنین دو ویدئو دیگر با عنوان چگونه موضوع خود را گسترش دهیم؟ و انتخاب موضوع پژوهش در زیر آمده است که بصورت کاربردی و با مثال نحوه محدود کردن موضوع را بیان می کند.

 

تمرین: موضوعی در حوزه خود بصورت کلی و عام در نظر بگیرید و از راهکارهای بیان شده، برای تعیین موضوع مناسب و شسته رفته استفاده کنید. برای مثال مقالات هسته را در پایگاه های استنادی شناسایی کنید،  دانشگاه های معتبر در حال انجام چه تحقیقاتی در حوزه موردنظر هستند، موضوع را در گوگل ترند بررسی کنید، محورهای همایش ها را ببینید، نشریات تخصصی خود را شناسایی کنید و فهرست مندرجات آن را ببینید…

Loading