سوال یا پرسش پژوهش یکی از مهمترین قسمت های یک طرح تحقیقاتی، رساله یا پایان نامه است. قبل از شروع کار، لازم است زمانی را برای ارزیابی و تعریف سوالات پژوهش خود صرف کنید. این مقاله کمک می کند این مفهوم برای شما روشن تر شود و بتوانید براساس مساله پژوهشی خود، سوال پژوهش را تدوین کنید.
نوشتن سوالات به خودی خود کار دشواری نیست، ممکن است سوال پژوهش را خوب مطرح کرده باشید ولی پاسخ به آن و حل آن دشوار باشد. سوالات پژوهش بر کل پروژه شما سایه می اندازد، بنابراین مهم است که زمانی را برای تدوین و تنظیم آنها صرف کنید. در مفاهیم پژوهش: چگونه سوال پژوهشی را بنویسیم؟ این مفهوم را باز کردیم و گفتیم سوال یا پرسش پژوهش یکی از مهمترین قسمت های یک طرح تحقیقاتی، رساله یا پایان نامه است. سوال پژوهش، پرسش مشخصی است که پژوهش قرار است به آن پاسخ دهد. پرسش پژوهش عوامل تعیین کننده پژوهش و روش های مورداستفاده برای گردآوری و تحلیل داده ها را مشخص می کند. در این مقاله به سیزده معیار برای ارزیابی قدرت سوالات پژوهشی تان همراه با ده مثال کاربردی را خواهم گفت. امید است بتواند به شما در تدوین سوال پژوهشی قوی کمک کند.
سوالات اصلی پژوهش شما باید مساله پژوهش شما را دنبال کند. اگر چند سوال دارید، همه آنها باید به وضوح با هدف اصلی پژوهش مرتبط باشند.
شما باید بتوانید با جمع آوری داده های کمی یا کیفی و با مطالعه منابع علمی درباره موضوع برای استدلال، پاسخی برای سوالات پیدا کنید. اگر دستیابی به چنین داده هایی غیرممکن است، باید در مورد سوالات خود تجدید نظر کنید و سوالات مشخص تری بپرسید.
استفاده از کلمات انتزاعی مانند خوب، بد، بهتر و بدتر پرهیز کنید، زیرا این کلمات معیارهای روشنی برای پاسخ به سوالات شما نمی دهند. اگر سوالات شما در حال ارزیابی چیزی است، از عباراتی با تعاریف قابل سنجش تر استفاده کنید.
مثال:
سوالات چرایی معمولاً خیلی باز هستند و نمی توانند به عنوان سوالات پژوهشی به خوبی عمل کنند. دلایل بسیار زیادی وجود دارد که در یک طرح تحقیقاتی محدود نمی توان پاسخ کاملی برای مساله در دست پژوهش داد. به جای آن سوالاتی را بپرسید که “چیست” یا “چگونه” است.
مثال:
اطمینان حاصل کنید برای پاسخ به سوالات، زمان و منابع کافی برای انجام پژوهش را دارید. اگر فکر می کنید ممکن است برای دستیابی به اطلاعات کافی، دچار مشکل می شوید، سوالات را محدودتر و خاص تر کنید.
تمام اصطلاحاتی که شما در سوال استفاده می کنید، باید دارای معنی و مفهوم روشنی باشند. از بکاربردن زبان مبهم و ایده های کلی خودداری کنید. سوال شما باید بیان کننده چه کسی، چه چیزی، کجا و چه وقت باشد. مفاهیم و اصطلاحات تخصصی را تعریف مفهومی و عملیاتی کنید. تعریف مفهومی به استناد منابع و نظریه ها صورت می گیرد و تعریف عملیاتی، مفهوم یا اصطلاح بکار گرفته شده در پژوهش شما را مشخص می کند.
مثال:
در سوال دوم، نویسنده دقیقا مشخص کرده است که رسانه های اجتماعی به معنی ابزارهای شبکه اجتماعی مانند توییتر است.
پژوهش آگاهی می دهند نه آموزش. حتی اگر پژوهش شما روی مساله کاربردی متمرکز باشد، هدف بهبود و افزایش آگاهی و درک و پیشنهاد قابلیت احتمالی به جای ارائه راه حل آماده است.
مثال:
سوالات بسته بله یاخیر به عنوان سوالات پژوهش بسیار ساده هستند. آنها دامنه کافی برای پژوهش و بحث فراهم نمی کنند.
مثال:
اگر می توانید از طریق جستجو در گوگل یا با خواندن یک کتاب یا مقاله به سوالات پاسخ دهید، احتمالاً سوال شما از نظر پیچیدگی کافی نیست. یک سوال پژوهش خوب برای ارائه پاسخ به داده های اصیل و جدید، ترکیب چندین منبع، تفسیر یا استدلال نیاز دارد.
پاسخ به سوال نباید فقط بیان یک واقعیت ساده باشد: باید فضای کافی برای بحث و تفسیر درباره آنچه که یافتید، وجود داشته باشد. این موضوع به ویژه در تالیف یا مقاله پژوهشی بسیار مهم است.
سوالات پژوهش باید براساس مطالعه اولیه پیرامون موضوع شکل بگیرد و باید بر محور یك مساله یا خلأ در دانش موجود طراحی شود.
سوالات باید با هدف کمک به یک مساله موجود باشد، به عبارتی ایده آل ترین مشکل و خلایی که در حوزه شما یا در کل جامعه جریان دارد. باید دانشی را تولید کند که پژوهشگران یا برنامه ریزان در آینده بتوانند از نتایج آن برای بهبود شرایط موجود استفاده کنند.
لازم نیست سوالاتی بپرسید كه هیچ كسی پیش از این به آن فكر نكرده است، اما سوال باید جنبه ای از اصالت و نوبودن را داشته باشد (به عنوان مثال، با تمركز بر یك محل خاص، جامعه ای خاص یا تغییر زاویه یا رویکرد جدید به موضوعات در حال اجرا).
سوالات پژوهش یکی از مهمترین قسمت های پروژه تحقیقاتی شما، رساله یا پایان نامه است. قبل از شروع کار، لازم است مدتی را برای ارزیابی و تصحیح سوالات خود صرف کنید.
شکل دقیق سوالات شما به طول طرح تحقیقاتی، نوع پژوهش، موضوع و مسئله پژوهش بستگی خواهد داشت. اما همه سوالات پژوهش باید متمرکز، خاص و تخصصی، کاملاً پیچیده و مرتبط با یک مسئله اجتماعی یا علمی باشد.
در زیر ده مثال از سوالات پژوهش را برای روشن شدن معیارهای بیان شده، بیان می کنیم:
مثال1)
توضیح: سوال اول به اندازه کافی خاص نیست: چه نوع رسانه های اجتماعی؟ کدام افراد؟ چه نوع اثراتی؟ سوال دوم مفاهیم آن را با وضوح بیشتری تعریف می کند و از طریق جمع آوری داده های کمی و کیفی قابل تحقیق است.
مثال2)
شروع با “چرا” غالباً به این معناست که سوالات شما به اندازه کافی محدود نشده است: پاسخ های بسیار زیادی وجود دارد و هیچ نقطه شروع مشخصی برای پژوهش وجود ندارد. فقط یک جنبه از مسئله را با استفاده از اصطلاحات خاص تر هدف قرار دهید، سوال دوم راهی روشن برای یافتن پاسخ ارائه می دهد.
مثال3)
اولین سوال بسیار گسترده و بیش از حد ذهنی است: هیچ معیار مشخصی برای آنچه “بهتر” به حساب می آید وجود ندارد. سوال دوم بسیار قابل تحقیق تر است. از اصطلاحات کاملاً مشخصی استفاده می کند و تمرکز خود را برای جمعیت خاصی محدود می کند.
مثال4)
پاسخ به سوالات کلی در مورد “چه کاری باید انجام شود” به طور کلی برای تحقیقات دانشگاهی غیرممکن است. سوال دوم خاص تر است و هدف آن درک درستی از راه حل های ممکن برای ارائه توصیه های آگاهی بخش است.
مثال5)
سوال اول خیلی ساده است: می توان با بله یا خیر ساده به آن پاسخ داد. سوال دوم پیچیده تر است و نیاز به تحقیق عمیق و استدلال دارد.
مثال6)
سوال اول بسیار گسترده است و خیلی اصیل و جدید نیست. توسط مورخان به طور گسترده ای تحقیق شده است و تولید دانش جدید نمی کند. سوال دوم جنبه ای است که کمتر بررسی شده است و برای پاسخ به آن نیاز به تحقیق و بررسی در منابع مختلف اولیه و ثانویه است.
مثال7)
سوال اول به اندازه کافی محدود نشده است: سعی دارد دو مشکل عملی مختلف (کیفیت خدمات بهداشت جنسی و خدمات پشتیبانی LGBT) را برطرف کند. حتی اگر این دو موضوع به هم مرتبط باشند، مشخص نیست که چگونه آنها را با همدیگر بررسی می کند. سوال دوم این دو مشکل را در یک سوال محدود و خاص ادغام می کند.
مثال8)
سوال اول خیلی ساده است و یک واقعیت ساده را می پرسد که به راحتی در اینترنت پیدا می شود. سوال دوم جنبه مقایسه ای پیچیده تری دارد که برای پاسخ به آن نیاز به جمع آوری داده ها و بحث های دقیق است.
مثال 9)
اولین سوال اصیل و مرتبط نیست، بارها به آن پاسخ داده شده است که درآوردن چیز جدیدی از آن دشوار است. سوال دوم دارای یک استدلال اصلی با زاویه خاصی و رویکرد جدیدی است و ارتباط بیشتری با موضوعات و بحث های اجتماعی فعلی دارد.
مثال10)
سوال اول یک راه حل آماده را می طلبد و محدود یا قابل تحقیق نیست. سوال دوم سوال مقایسه ای واضح تری است، اما توجه داشته باشید که ممکن است عملاً عملی نباشد. برای یک پروژه تحقیقاتی یا پایان نامه کوچک تر، می توان بیشتر روی محدود کردن اثربخشی قوانین رانندگی محدود کرد.
در این مقاله به یکی دیگر از مفاهیم پژوهش خواهیم پرداخت. سوال یا پرسش پژوهش یکی از مهمترین قسمت های یک طرح تحقیقاتی، رساله یا پایان نامه است. قبل از شروع کار، لازم است زمانی را برای ارزیابی و تعریف سوالات پژوهش خود صرف کنید. این مقاله کمک می کند این مفهوم برای شما روشن تر شود و بتوانید براساس مساله پژوهشی خود، سوال پژوهش را تدوین کنید.
سوال پژوهش پرسش مشخصی است که پژوهش قرار است به آن پاسخ دهد. پرسش پژوهش عوامل تعیین کننده پژوهش و روش های مورداستفاده برای گردآوری و تحلیل داده ها را مشخص می کند.
شکل دقیق سوال به مدت زمان پروژه، نوع و رویکرد پژوهش (کمی یا کیفی)، موضوع و مساله پژوهش شما بستگی دارد. اما همه سوالات پژوهش باید متمرکز بر یک موضوع تخصصی و تقریبا پیچیده و مرتبط با یک مسئله اجتماعی یا علمی باشد. یعنی مساله ای که بدون استفاده از یک روش علمی و روش مند نمی توان آن را حل کرد.
سوال پژوهش حوزه و محدوده پژوهش را مشخص می کند و مانند فرضیه حدس علمی نمی زند. آن به حل مساله، افزودن نظریه یا بهبود عملکرد فعلی کمک می کند و مساله اصلی پژوهش در قالب سوالات، تخصصی می شود. فرایند پاسخ به سوالات پژوهش، بقیه مسیر پژوهش را مشخص می کند. پاسخ به پرسش ها مساله را توضیح، توصیف، شناسایی، پیشبینی یا توجیه خواهد کرد.
معمولا سوال پژوهش را زمانی می نویسید که مساله و خلاء پژوهشی خود را مشخص و تبیین کرده اید. با استفاده از سوال پژوهش، چگونگی حل مساله و فرایند پاسخ به سوالات را در قالب پرسش های اساسی پژوهش مطرح می کنید.
همه چیز از سوال پژوهش سرچشمه می گیرد. با استفاده از آن طرح مطالعه، بافت مطالعه، جامعه برای مطالعه، داده های جمع آوری شده، و مدت زمان مطالعه و غیره را مشخص خواهید کرد.
وجود سوال پژوهشی خوب برای هدایت مقاله، پروژه تحقیقاتی یا پایان نامه شما ضروری است. سوال پژوهش دقیقاً آنچه را که می خواهید کشف کنید مشخص و به کار شما تمرکز و هدف مشخصی می بخشد. تمام سوالات پژوهش باید دارای ویژگی های زیر باشد:
در یک مقاله پژوهشی، معمولاً سوال پژوهشی را برای جهت دهی مطالعه و تفکر خود می نویسید. پاسخی که شما به آن سوال می دهید بیانیه پایان نامه یا مقاله شماست به عبارتی ادعای اصلی یا موضع شما را در مقاله نشان می دهد.
در طرحهای تحقیقاتی بزرگتر، مانند پایان نامه یا رساله، ممکن است چندین سوال پژوهشی (سوال فرعی) داشته باشید، اما تمام این پرسش ها باید حول مساله یا سوال اصلی شما دور بزند.
انواع زیادی از سوالات پژوهشی وجود دارد که با انواع مختلف پژوهش در ارتباط است. در واقع سوالات پژوهشی تحت تاثیر نوع رویکردی است که اتخاذ کرده اید.
فرایند بسط سوالات پژوهشی شما چندین مرحله را دنبال می کند:
وقتی مساله کاملاً برای شما مشخص شد، باید یک یا چند پرسش تدوین کنید. به عبارتی دقیقاً به آنچه که می خواهید بدانید و اینکه چگونه مشکل و مساله را حل خواهید کرد فکر کنید.
مثال 1)
مساله: معلمان در مدرسه الف مهارت های شناسایی یا راهنمایی صحیح کودکان با استعداد در کلاس را ندارند.
سوال پژوهشی: معلمان در مدرسه الف از چه فنون عملی می توانند برای شناسایی و راهنمایی بهتر کودکان با استعداد استفاده کنند؟
مثال 2)
مساله: افراد زیر 30 سال به طور فزاینده ای به جای اشتغال تمام وقت سنتی درگیر “اقتصاد گیگ” هستند، اما تحقیقات کمی درباره تجارب جوانان از این نوع کار وجود دارد.
سوال پژوهشی: مهمترین عواملی که در تصمیم گیری جوانان برای درگیرشدن در اقتصاد گیگ تأثیرگذار است چیست؟ این افراد چه مزایا و معایبی را دریافت می کنند؟ آیا سن و سطح تحصیلات تاثیری در تجربه افراد از این نوع کار دارد؟
پژوهش های کیفی و کمی نیاز به سوالات پژوهش دارند. نوع سوالاتی که مطرح می کنید به این بستگی دارد که می خواهید درباره چه چیزی تحقیق کنید، مساله شما چیست و نوع تحقیقی که می خواهد انجام دهید چیست؟ این طرح تحقیق یا روش شناسی پژوهش شما را شکل می دهد.
جدول زیر برخی از متداول ترین انواع سوالات پژوهش را نشان می دهد. به خاطر داشته باشید که بسیاری از سوالات پژوهشی علمی پیچیده تر از این نمونه ها هستند و اغلب دو یا چند نوع از آنها را با هم ترکیب می کنند.
هنگامی که مجبورید یک پایان نامه یا مقاله بنویسید، اکثر افراد نمی دانند از کجا شروع کنند و برایشان کار سختی است. اما باید بدانید که مراحل مشخصی وجود دارد که می توانید دنبال کنید. فرایند پژوهش اغلب با یک ایده کلی که دوست دارید بیشتر درباره آن بدانید آغاز می شود. بی شک بررسی اولیه ای برای شناسایی مشکل یا مساله انجام می دهید. بعد از تعیین مساله و سوالات پژوهشی، می توانید طرح اولیه ای درباره پرداختن به موضوع و انجام تحقیق تهیه کنید. اینکار به پیشنهاده پژوهش (پروپوزال) منتهی می شود که ایده و برنامه های شما را تشریح می کند. پژوهشگران گام هایی برای انجام پژوهش بیان می کنند که در زیر دو شکل آن آورده شده است. باید بدانید فرایند پژوهش یک فرایند خطی نیست بلکه ممکن است در هر مرحله لازم باشد به مرحله قبلی بازگردید.
این مقاله به اولین گام فرایند پژوهش توجه دارد و کمک می کند ایده های خود را محدودتر کرده و پایه ای محکم برای پروژه تحقیقاتی خود ایجاد کنید.
ابتدا باید ایده هایی را مطرح کنید. موضوع مقاله یا پایان نامه/رساله شما می تواند بسیار گسترده و کلی شروع شود. به حوزه عمومی یا زمینه مورد نظر خود فکر کنید. بهتر است موضوعی را انتخاب کنید که کمی با آن آشنایی دارید.
برای محدود کردن دامنه موضوع، منابعی را مطالعه کنید. مجلات مهم و معتبردر حوزه موضوعی خود را جستجو و فهرست مطالب آنها را مرور کنید. اگر مقاله ای از نظر شما مناسب و مرتبط است، برای یافتن منابع مرتبط بیشتر، فهرست ماخذ آن ها را بررسی کنید.
همانطور که می خوانید، یادداشت برداری کنید و سعی کنید مسئله، سوالات، بحث ها، تضادها و خلا ها را شناسایی کنید. هدف این است تا موضوع کلی را به موضوع خاص و تخصصی تر محدود کنید.
حتماً عملی بودن پژوهش، امکانات و تجهیزات موجود، مدت زمان انجام تحقیق، و دسترس پذیر بودن منابع و داده های مربوط به موضوع را در نظر بگیرید. قبل از حرکت به مرحله بعد، خوب است، موضوع را با اساتید خود یا دانشجویان علاقمند و سال بالایی در میان بگذارید.
مقاله مرتبط : چگونه یک موضوع خوب انتخاب کنیم؟
مرحله دوم: شناسایی مساله پژوهش یا خلاء پژوهشدر این مرحله موضوع را محدود و مشخص کرده اید . اما پرسشی مطرح است که پژوهش شما دقیقاً چه چیزی را بررسی خواهد کرد و چرا اهمیت دارد؟ برای تمرکز بر هدف تحقیق، بایستی مسئله تحقیق را تعریف کنید.
مساله ممکن است یک مساله عملی باشد؛ برای مثال، فرآیند یا عملی که به خوبی کار نمی کند، مساله ممکن است اشکال در عملکرد یک سازمان یا مشکلی باشد که گروه خاصی از افراد جامعه با آن مواجه هستند.
از طرف دیگر، مساله ممکن است، مسئله نظری یا تئوری باشد؛ برای مثال، کشف پدیده یا رابطه ناشناخته، کشف یا تضاد بین مدل ها، کشف نظریه های مختلف یا بحثی حل نشده بین محققان باشد.
برای قرار دادن مساله در بافت و تعیین اهداف، بیان مساله بنویسید یعنی مساله یا مشکل را تبیین کنید. بیان مساله نشان می دهد که چه کسی/چه عاملی بر این مسئله تأثیر می گذارند، چرا تحقیقات لازم است و چگونه پروژه تحقیقاتی شما آن مساله یا مشکل را حل می کند.
در مرحله بعد، بر اساس بیان مساله ، باید یک یا چند سوال تحقیق بنویسید. این پرسش ها براساس اهداف نوشته می شود. پرسش ها ممکن است بر توصیف ، مقایسه ، ارزیابی یا توضیح مسئله تحقیق متمرکز شوند.
یک سوال تحقیقاتی قوی باید به اندازه کافی خاص باشد که بتوانید با استفاده از روشهای تحقیق کیفی یا کمی مناسب ، به آن پاسخ دهید. همچنین باید به اندازه کافی پیچیده باشد که نیاز به تحلیل و استدلال عمیق داشته باشد. سؤالاتی که می توان با “بله / خیر” یا به راحتی پاسخ داد، برای یک پایان نامه یا مقاله مناسب نیستند.
در برخی از انواع تحقیق، ممکن است در این مرحله نیاز به ایجاد یک چارچوب مفهومی و فرضیه های قابل آزمایش داشته باشید.
طرح تحقیق چارچوبی عملی برای پاسخگویی به سوالات تحقیق شماست. این چارچوب شامل تصمیم گیری در مورد نوع داده های مورد نیاز، روشهای گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها و مکان و مقیاس زمانی تحقیق است.
روشهای احتمالی بسیاری وجود دارد که می توانید برای پاسخ به سؤالات خود استفاده کنید. تصمیماتی که می گیرید تا حدودی براساس اولویت های شما خواهد بود. به عنوان مثال ، آیا می خواهید علل و تأثیرات را تعیین کنید ، نتیجه گیری کلی کنید یا جزئیات یک زمینه خاص را بفهمید؟
باید تصمیم بگیرید، آیا از داده های اولیه یا ثانویه و روش های کیفی یا کمی استفاده خواهید کرد. همچنین باید ابزارها، رویه ها و روش جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها استفاده می کنید، و همچنین معیارهای انتخاب شرکت کنندگان یا منابع را تعیین کنید.
سرانجام ، پس از اتمام این مراحل ، آماده تکمیل یک پیشنهاده تحقیق هستید. این پیشنهاده بافت ، ارتباط ، هدف و برنامه تحقیق شما را تشریح می کند.
علاوه بر بیان مقدمه، بیان مسئله و سؤالات تحقیق ، این پیشنهاده باید بررسی متون را نیز ارائه دهد و نشان دهد تحقیق شما در بین آثار تحقیقاتی موجود کجا قرار خواهد گرفت. بخش طراحی تحقیق رویکرد شما را شرح می دهد و دقیقاً آنچه شما انجام خواهید داد توضیح می دهد.
اطلاع‌یاری محملی است برای آموزش سواد اطلاعاتی و مهارتهای پژوهشگری. هدف و رسالت اطلاع‌یاری تسهیلگری است و مجهز کردن شما به سلاح سواد اطلاعاتی و پژوهشگری است. تلاش میشود خدمتی مستمر در راستای کسب اطلاعات باکیفیت و پاسخ به نیازهای اطلاعاتی شما فراهم شود.
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
