مجلات غارتگر چه مجلاتی هستند؟

براساس داده‌های اسکوپوس از میان مقاله‌ هایی که به اسم ایران در این پایگاه ثبت شده، بیشترین مقاله در مجله‌ای با نام Australian Journal of Basic and Applied Science منتشر شده است، در حالی که با یک بررسی سطحی روی این مجله، نشاندهنده بی‌اعتباری آن است. به عنوان مثال این مجله با وجود داشتن نام استرالیایی تنها یک نفر از استرالیا در هیئت تحریریه آن حضور دارد که آن اسم نیز اسمی جعلی است و آن فرد وجود خارجی ندارد. در مدت شش سال ایرانیان مبلغ 296640 دلار برای انتشار مقاله‌هایشان به این مجله پرداخت کرده اند.

پس مهم است با مفهوم مجلات غارتگر و نشانه های آن آگاه شوید و ابزارهای شناسایی و اعتبارسنجی نشریات را بدانید. در این نوشته به این موضوع خواهیم پرداخت.

انتشار علمی به دوصورت انجام می شود:

1.خودآرشیوی:  یعنی خود نویسنده با استفاده از ابزارهای شبکه اجتماعی یا واسپارگاه های موضوعی  اثر خود را منتشر می کند و در دسترس دیگران قرار می دهد. خودآرشیوی به دو صورت انجام می شود.

الف. انتشار  از طریق شبکه های اجتماعی علمی برای مثال  شبکه های اجتماعی ریسرچ گیت،شبکه اجتماعی اکادمیا

ب. انتشار از طریق  واسپارگاه های موضوعی (Subject Repositories) برای مثال

2. انتشار در قالب مجلات که به سه شکل انجام می گیرد:

الف) مجلات با دسترسی باز (Open Access Journals)

ب) مجلات دو رگه یا هیبرید (چاپی و الکترونیکی) (Hybrid Journals)

ج) مجلات پولی یا اشتراکی (Subscribed & closed Journals)

همچنین مجلات جعلی و غارتگر در قالب های زیر منتشر می ‏شوند:

1. مجلات هایجکت شده یا ربوده شده (Hijacked Journals): کلاهبرداری و سوء استفاده از نام و اعتبار یک مجله معتبر، توسط افرادی سودجو که برای فریب نویسندگان مقالات و پژوهشگران استفاده می شود.
2. مجلات مستقل (Stand Alone Journals): مجلاتی که بدون وابستگی به سازمان یا موسسه ای به صورت مستقل منتشر می شوند.
3. مجلات با ناشران جعلی (Predatory Publeshers): که این نشریات جعلی ارزشی ندارند. به پیشبرد علم کمک نمی‏ کنند. زمان، تلاش و پول شما را به هدر می دهند. شما فقط به رشد تجاری شان کمک می‏ کنید.، تاثیر منفی روی آینده شغلی شما می‏ گذارد.

واژه مجلات غارتگر عبارتی است که توسط جفری بیل، کتابدار ارتباطات علمی در دانشگاه کلرادو ابداع شده است و مربوط به مجلات و ناشران مجلاتی است که هدف  اصلی آنها بهره برداری و طعمه قرار دادن محققان و دانشگاهیان و نیاز آنها به انتشار نتایج تحقیقاتشان است. چون نویسندگان را فریب می دهند، اینگونه نشر را نشر انگلی parasitic یا فریب ‏دهنده deceptive و غارتگر predatory می ‏نامند.

مجلات جعلی، نشر فرصت طلبانه ‏ای است که از نیاز دانشگاه برای نشر سوءاستفاده می ‏کند. هدف اصلی کسب درآمد است.

آثار داوری همتا و ویراستاری نمی‏ شوند. به عبارتی فرایند جدی برای داوری همتا ندارند و کنترل اثر نویسنده را در دست می‏ گیرند و خوانندگان را گمراه می‏ کنند. هیچ حساسیتی درباره کیفیت اثر منتشر شده ندارند.

ادعاهای بی ‏اساسی درباره ضری‏ب تاثیر (Impact Factor) و نمایه ‏سازی در پایگاه ‏ها می‏ کنند.ناشران غارتگر هنرمندانی هستند که پول‏ های پژوهشگران را به یغما می ‏برند.

مجلات جعلی خوشامد می گویند. می گویند علاقه شدیدی به پژوهش شما دارند. فرش قرمز پهن می کنند.

مجلات معتبر دارای داوری همتا،اصلاح و بازنگری مقاله، و رد مقاله هستند.